SUNİ DERİ VE SUNİ SÜET
SUNİ DERİ VE SUNİ SÜETİN DİKİMİ VE TUTUMU
1960’ların sonlarında Japonlar süet derinin yerini tutabilecek sentetik bir kumaş geliştirmek için yedi yıl harcadılar. Birleşik Devletler’de ürün Spring Industries tarafından Ultrasuede® tescilli markası altında üretildi.
Ultrasuede® yaklaşık olarak %60 polyester ve %40 lifsiz polyesterden oluşur ve nonwoven işlemleriyle üretilir.
Ultrasuede® görünüş ve his olarak gerçek süete benzemesine rağmen bu malzemeden yapılan bir giysi, gerçek süetten yapılan bir giysinin 4’te 1’i fiyatına mal olmaktadır. Buna ek olarak Ultrasuede® giysiler çekmez, yanmaz, kırışmaz, esnemez ve makinede 
yıkanabilir.
Spring Industries şu ana kadar iki çeşit Ultrasuede® yaptı: Ultralight®, 1m² si 150 gr ve Ultrasuede®, 1m² si 184 gr. Silindirleri
Ayrıca Spring Industries Ultraleather® olarak bilinen bir ürün de üretir. Her silindir
Pazarda pek çok farklı yapay süet olmasına rağmen dikiş teknikleri hepsi için aynıdır.
SERİM
Ultrasuede® kadife gibi havlı kumaşlarla aynı davranışı gösterir. Parçalar ürünün doğal hav yönünde kesilmelidir.
Bununla birlikte Ultraleather® diğer havsız kumaşlar gibi her yönde kesilebilir.
KESİM
Ultrasuede® her zaman aynı yönde kesilmektedir. Koyu ve sık bir görünüş için hav yönü yukarda olacak şekilde, daha parlak ve seyrek bir görünüm için ise hav yönü aşağıda olacak şekilde kesilmelidir. Bütün kalıp parçaları aynı yönde yer almalıdır. Ultraleather® her iki yönde de kesilebilir. Ultrasuede® ve Ultralight® ın her ikisinde de kalıplara kumaşa tutturmak için ağırlık kullanılmalıdır. Topluiğne delikleri kalıcı olarak gözüktüğü için iğne sadece dikiş paylarında kullanılmalıdır. Ultrasuede® ve Ultraleather® makasla kesilebilir. Kumaş katlanmış olarak kesilebilir fakat açık kesimde verim daha iyidir.
İŞARETLEME
İşaretleme için yumuşak uçlu bir kopya tebeşiri ve terzi kopya kağıdı ya da terzi tebeşiri kullanın. Pensler tebeşir kalemiyle veya küçük bir kesikle işaretlenebilir.
TEYEL
Ultrasuede® ve Ultralight® ın her ikisinde de iğne delikleri kaldığı için bütün teyellemeler dikiş payında yapılmalıdır. Çift taraflı kumaşlarda ince iğneler kullanılabilir, fakat hiçbir şekilde yapıştırıcı kullanılmamalıdır.
DİKİŞ BİTİMİ
Yaka, cep kapakları, apoletler gibi çevrilmiş ya da yıkanmış kalıp parçaları dışında dikiş payı genelde 1,25 –
Ultralight®, Ultrasuede® ve Ultraleather® köşeleri aşınmayacaktır. Bu nedenle köşelerin tamamlanmasına gerek yoktur.
Ultrasuede® tipi ürünlerin dikiminde kullanılan iki temel dikiş türü vardır.
KONVANSİYONEL DİKİŞ
Burada, dikim yapılır, açılır ve bir bez veya ağırlık parçasıyla ters taraftan bastırılır.
Bazen dikişi aşağı tarafta düz tutabilmek için çift taraflı eriyebilen dokuma (ağ) şerit kullanmak gerekli olabilir.
ATLAMALI DİKİŞ
Burada, işlenmemiş kenar dikiş payının tepesinde bulunur ve sportif bir efekt için ilmek oluşturulur.
Bazen tasarımcılar aynı giyside farklı dikiş türleri kullanabilir. Özellikle ağ kısımları ve kolevleri konvensiyonel dikişle daha iyi görünür.
KENAR KIVIRMA
Ultralight®, Ultrasuede® ve Ultraleather® dört metottan biriyle kıvrılabilir.
- İşlenmemiş kenar
- Çevirme ve makine dikişi
- Çevirme ve el dikişi veya makine kör dikişi
- Çevirme ve çift taraflı eriyebilir şeritle sabit tutma
İPLİK
Tüm Ultrasuede® ürünleri için en iyi iplik seçimi %100 polyester ya da pamukla sarılmış polyesterdir. Dikiş için iki iplik kullanılabilir fakat ilk olarak küçük bir parçada test edilmelidir.
ARA YÜZEY
Ara yüz için Armo Weft® ya da Pellon Sof-Shape® gibi dokumada çektirilmiş kumaş kullanın. Ara yüzü kumaşın ters tarafına yapıştırın.
ÖZEL DİKİŞ NOTLARI
Teflon® dikiş makinesi ayağı, tepsisi, dişleri kumaşın makinede kolayca kaymasını sağlamada yardımcı olabilir.
Makine ve bobin tansiyonunu gevşek tutun.
Dikilebilir kalıp ve dizaynları seçin ve fazla büzgü, bolluk içeren modellerden kaçının.
Çok fazla pens kullanmayın. Bunları mümkün olabildiğince uzun yapın. İç taraftaki penslerin uç noktalarında çukurlaşma oluşmasından kaçının.
Pens noktalarını ve ağ dikişlerinin küçük bir parça eriyebilir ara yüzle sağlamlaştırın.
ASTARLAMA
BAKIM VE TEMİZLİK
Önerilen bakım talimatları şunlardır:
Makine yıkama/narin döngü. Kurutucuda kurutunuz/düşük ayarda, hemen çıkartınız. Ivory Snow® ya da Woolite® gibi çivit maddesi bulunmayan yumuşak deterjan kullanınız. Ağartıcı kullanmayınız. Elde yıkama/elde kurutma. Sıkmayınız, kıvırmayınız. Diğer giysilerden renk emilimini önlemek için yalnız yıkayınız. Hafifçe fırçalamak hav yönünü düzeltecektir.
Kullanıcılar Ultrasuede® giysiyi ters tarafından, ütü ile kumaş arasına havlı bir kumaş koyarak ütülemelidir. Kullanıcılar ütüyü daima düşük ayarda kullanmalıdır. Ultraleather®, Ultrasuede® ile aynı ütü talimatları kullanılarak ütülenebilir. Buhar bazen kullanılabilir. İki kumaş da kuru temizleme yapılmalıdır.
İstenmeyen iğne deliklerini ortadan kaldırmak için, giysiye buhar basıp bir fırçayla fırçalayın.
Ultraleather® ve Ultrasuede® gerçek deri ürünlerden farklı olarak plastik torbada saklanabilir. Giysiyi diğer tüm narin giysiler gibi bez veya tahta askıya asın.
DERİ GİYSİ BAKIMI
Deri giysiler birkaç farklılık dışında diğer giysilerle aynı bakıma ihtiyaç duyar.
1. Giysinin şeklini koruması için tel askı değil geniş bir askı kullanın.
2. Deri giysileri plastik torbaların içinde ya da sıcak, ışıklı, nemli odalarda saklamayın. Fazla kuruluk derinin çatlamasına yol açabilirken, nem de deriyi yumuşatabilir. Yaz aylarında deriyi serin bir yerde saklayın.
3. Eğer deri giysi ıslanırsa doğal bir şekilde havayla kurumasını sağlayın. Bir radyatörün yanında kurutmak, derinin kuruduktan sonra sertleşmesine ya da çatlamasına yol açabilir.
4. Yeni bir deri giysi, lekelerin oluşmasını önlemeye yardımcı olacak leke giderici bitim işlemlerine tabi tutulmuş olmalıdır.
5. Kullanılmış deri giysileri orijinal hallerine getirmeye yardımcı olan deri temizleyicileri ve yumuşatıcıları perakende satış yerlernden temin edilebilir. Bunula birlikte fazla işlem derideki gözenekleri tıkayarak, derinin nefes almasını engelleyebilir. Apple marka deri bakımı, kullanılması kolay ve etkili hafif bir temizleyici ve yumuşatıcıdır. Lexol marka temizleyici ve yumuşatıcı da güzel bir üründür. Not: Bütün temizleyiciler kenarlar veya yakanın altı gibi görünmeyecek küçük yerlerde test edilmelidir.
6. Deri yüzeyine delici veya yapışkan madde uygulamayın.
7. Deri giysinin üzerine direkt olarak parfüm ve saç spreyi sıkmaktan kaçının. Genel olarak deri giysinin fazla kirlenmesine izin vermeyin. Çünkü bu kalıcı hasarlara yol açabilir.
8. Zor lekeleri yok etmeye çalışmayın. Kaliteli profesyonel bir deri temizleyici kullanın.
9. Kenarlar, bölgeye küçük bir parça lastik yapıştırılarak tamir edilebilir.
10. Deri veya süet giysiyi üzerine kalın kahverengi kağıt bir torba koyarak düşük ayarda ve buharsız ütüleyin.
11. Eğitimli, profesyoneller tarafından yapılsa da kuru temizleme sonrası renk ve doku değişimleri bekleyin.
12. Profesyonel kuru temizleme sonrası giysi çekebilir fakat giyince tekrar esneyecektir.
13. Deri giysinin üzerindeki toz ve kiri yumuşak kuru bir sünger veya bezle temizleyin. Nubuk ve süet yüzeyleri temizlemek için özel süet fırçası kullanın.
14. Deri giysiyi temizlemek için sadece profesyonel deri kuru temizleyicilerine güvenin.
15. Deri giysinizi mahalle kuru temizleyicisine göndermeyin. Aksi takdirde giysiniz klasik yöntemlerle temizlenerek bozulabilir.
16. Bayanlar zor temizlenen deri giysilerini kozmetikten ve vücut yağlarından korumak için şal kullanmayı tercih etmelidir.
17. Küçük bir lekeyi yok etmek için geniş bir silgi kullanın, fakat bundan önce silginin deriye zarar vermeyeceğinden emin olmak için iç kısımda test edin.
18. Eğer giysi buruşursa bir askıya koyarak giysiyi uzatmadan kırışıkları çekin. Eğer bu yöntem işe yaramazsa, giysiye ütüyle baskı uygulamayı deneyin. Öncelikle giysinin tamamen kuru olduğundan emin olun. Giysinin üzerine kahverengi bir ambalaj kağıdı koyup ütüyü bu kağıt üzerinde gezdirin. Ütü sıcaklığını en düşük ayara getirin. Ütülerken kesinlikle buhar kullanmayın.
Bağımsız Testlerin Önemi
Deri ürünleri, dünya çapında yaklaşık 70 ülkede kullanılmaktadır. Fakat deri üreticileri cildimiz için ciddi fiziksel problemlere yol açabilecek ürünleri bize satabilirler.
Bu bölüm, deri ve süed ürünlerinin kalite kontrol problemleri, bitim işlemleri ve bu alandaki sorunların tanımlanması ve çözümlenmesiyle ilgili tavsiyeler içerir.
Bazı üreticiler, aracılara göndermeden önce ürünlerini test ederler. Bazıları ise bunu tercih etmez. Test işlemi, kesim işleminden önce rutin bir prosedür olmalıdır.
Dünya üzerindeki en iyi test laboratuvarlarından biri Cincinatti Üniversitesi’ ndeki Deri Sanayii Araştırma Laboratuvarıdır. Pek çok laboratuvar deneyi bitmiş ürünler kadar ham deri üzerindeki problemleri de kapsar. Deri Sanayii Araştırma Laboratuvarı, ABD üzerindeki tek bağımsız deri laboratuvarıdır. ABD nin en büyük deri üreticileri ellerindeki deri ürünlerini test etmek için bu merkeze numune yollarlar.
Deri Sanayii Araştırma Laboratuvarı’ nın yönetim sorumlusu Frank R. Huttand, pek çok önemli deri testlerini bu bölümde açıklamıştır.
Aynı zamanda Jean J. Tancous’ un Ham Deri ve Bitmiş Ürün hataları adlı kaynağı da deri kalite kontrol problemlerinin tanımlanması ve çözümü doğrultusunda da takip edilebilir.
ABD’de Deri Hazır Giyim alanında herhangi bir resmi standart bulunmamaktadır. Üretim kriterleri genellikle alıcı – satıcı arasında mutabakata varılarak belirlenir. Bu bölümdeki tavsiyeler Deri Sanayii Araştırma Laboratuvarı’ nda yapılan deneylere dayanarak verilmiştir. Resmi bir endüstriyel standart olarak algılanmamalıdır.
DERİDE KARŞILAŞILAN HATALAR
APRE HATALARI
Apre işlemi ile ilişkili olarak ortaya çıkan hatalar olup, en çok rastlanılan örnekleri şunlardır:
1- Düzgünsüz apre
2- Apre lekeleri, silikon lekeleri
3- Kırışıklık izi, kat izi, buruşukluk izi,
4- Basınç izi,
5- Dikiş yeri izi,
6- Tahtamsı (sert) tutum,
7- Kumaşın yazması,
8- Gritüllenme, tozlanma,
9- Kötü koku,
10- Klor artığı,
11- Kumaşta zayıflama,
12- Formaldehit artığı,
13- Hare,
14- Buruşmazlık işlemi ile haslıklarda düşme,
15- Renk değişimi
16- Germe hataları şeklinde sıralanabilir.
Hatanın tanımı:
Kumaşta görülen apre hatasıdır. Kumaşın her yerinde apre etkisinin aynı derece ve karakterde olmamasıdır.
Hatanın sebebi:
Sıkma basıncının tüm yüzeyde eşit dağılmamasından kaynaklanabilir.
Hatanın önlenmesi:
Basınç dağılımı kontrol edilmeli ve düzeltilmelidir.
Apre Lekeleri, Silikon Lekeleri
Apre maddesinin deri kumaş yüzeyinde leke oluşturmasıdır. En fazla karşılaşılan sorun silikon lekeleridir.
Silikon lekeleri; silikon emülsiyonunun faz oluşturması, silikon apre çözeltisinin hassas bir şekilde hazırlanmaması ve silikon emülsiyonunun doyanım süresinin bitmesidir.
Silikonun doğru koşullarda depolanmaması da emülsiyonun bozulmasına ve lekelenmeye yol açar.
Silikonlu apre çözeltileri hazırlandıktan sonra, aynı gün tüketilmeli, ertesi gün için tekrar hazırlanmalıdır.
Silikon lekeleri, şeffaf ve küçüktür, yaş halde kesinlikle belli olmaz. Kurutmada da hatanın yakalanması oldukça güçtür. Kumaş kontrolde lekeler saptandığında ise,oldukça geç kalınmış olacaktır. Oluşan silikon lekesinin giderilmesi mümkün değildir.
Hatanın önlenmesi:
Tankerin sıklıkla temizlenmesi gerekir.
Hatanın giderilmesi:
Orta şiddette gelmiş ise 1-A Kaliteye çok bariz ve bütün yüzeyi etkileyecek şekilde ise 2-A Kaliteye lokal bir bölgede ise parçaya verilir.
Kırışıklık İzi, Kat İzi, Buruşukluk İzi
Buruşukluk giderildikten sonra bile hala kumaşta kalan iz hatasıdır. Bu; kat yerinde deriye verilen mekanik zarardan, sıkıştırma dolayısıyla oluşan işlem farklılığı veya kumaş yapısının bozulmasından oluşabilir. Katlama, sarma veya terbiye işlemlerinin herhangi bir safhasında, hatta dokuma işleminin bir safhasında oluşabilir.
Dokuma işlemi sırasında buruşukluk ve kat izi, genellikle deri kumaş sarma tertibatlarında, kauçuk silindirler arasında, kumaşın hatalı olarak yerleştirilmesinden ve silindir ayarlarının iyi olmamasından kaynaklanır. Ayrıca; hatalı sarımdan, hatalı depolamadan ve kumaş topu üzerine fazla basınç uygulanmasından kat izi oluşabilir.
Hatanın önlenmesi:
-Açıcıların çalışması kontrol edilir,
-Roliğin çıkışta düzgün sarmasına dikkat edilir.
Basınç İzi
Apre işlemleri sırasında uygulanan basıncın, yeknesak olarak uygulanmamış olmasından meydana gelen, kumaşın üzerindeki normalden fazla parlaklıktır.
Hatanın giderilmesi:
-Baskı düşürülür,
-Banyoda mevcut kimyevinin iyi çözündürülmesi gerekir
Hatanın giderilmesi:
Dikiş Yeri İzi
Dikiş yerinin kalın olması yüzünden yıkama, boyama veya apreleme işlemleri sırasında kumaşta basınçla oluşan izdir
Mangıllama, şezing kalandır, dekatür, krablama gibi işlemlerde önemli bir hata kaynağıdır.
Hatanın Giderilmesi:
Hafif olanlar genellikle 1A Kaliteye verilir
Gritüllenme, Tozlanma
Nişasta apresi, reçine ile buruşmazlık ya da kalıcı ütü apresi gören deri kumaşlarda ortaya çıkar. Bu türdeki film oluşturucu maddeler, boyamanın rengini gizleyebilir.
Kulanım sırasında giysinin belli bir bölümünde dökülme olur ve bu durum renk değişikliği şeklinde görülür.
Hatanın önlenmesi:
Konsantrasyonu yüksek, iyi kıvamlı maddeler kullanılmalı iyi bir emülsiyon oluşturulmalı.
Kötü Koku
Reçine esaslı bazı apre maddeleri içerdiği formaldehit nedeniyle kötü bir koku verirler. Klor artıkları kötü kokuya neden olurlar.örneğin, kalıcı ütü apresi görmüş kumaşlarda balık kokusu vardır.
Kumaşta Zayıflama
Olması gereken yapıda (tutumda) olmayan kumaştır. Kimyasal aprelerin aşırı ve yanlış aktarımı ile tekstil malzemelerinin elyaf makromoleküllerinin parçalanması sonucu zarar görmesidir. Örneğin; buruşmazlık işlemi görmüş deri kumaşın kopma ve sürtme dayanımları düşer.
Hatanın önlenmesi:
Özel mukavemet düşmesini önleyici apre maddeleri konulur. Ayrıca silikon, silikon elastomerler gibi yumuşatıcı maddeler hem mukavemet kaybını önler, hem de tuşeyi güzelleştirirler.
Ödevi Hazırlayanlar:
Semra Tüzen / Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği
Baran Akpolat / Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği
