NEVRESİM NEDİR?

Basit anlamda nevresim; torba biçiminde dikilmiş, yorgana geçirilen kılıf demektir.Yorganın kirlenmesini önlemenin yanında,değişik model ve renkleriyle yatak odalarına renk katma özelliği de vardır.

Bir nevresim takımının içerisinde şu parçalar bulunmaktadır:

  • Yastık kılıfı
  • Çarşaf
  • Yorgan kılıfı

YASTIK KILIFI:

Yastık; kare, dikdörtgen ve uzun olabilir.
Standart yastık ölçüleri: 40x40 (cm)

40x60

50x60

50x70

Yastık kılıfları çeşitli şekillerde yapılabilir:

  • Tek başı açık olan yastıklar
  • İki başı açık olan yastıklar
  • Üç tarafından fazlalık bırakılarak makine çekilen yastıklar
  • Alt tarafından düğmelenen yastıklar.





ÇARŞAF

  • Lastikli Çarşaflar; çarşafın kenarlarına lastik dikilmiştir.Böylece çarşafın yatağın kenarlarına geçirilerek kayması önlenir.
  • Kenarları Lastiksiz Çarşaf; Kenarına lastik dikilmemiş dikdörtgen şeklinde çarşaftır.
  • Yorgan Çarşafı: Yorgan çarşafları dört ayrı tipte yapılır.
    a- Düğmesiz yorgan çarşafı (Fransız tipi)
    b- Alttan düğmeli yorgan çarşafı

    c- Üstten düğmeli yorgan çarşafı
    d- Nevresim (Zarf şeklindeki yorgan çarşafı)

NEVRESİM TAKIMI BOYUTLARI

  • Çift Kişilik Nevresim Takımı
  • Tek Kişilik Nevresim Takımı
  • Battal Boy Nevresim Takımı
  • Standart Boy Nevresim Takımı
  • Bebek Nevresim Takımı

Çift Kişilik Nevresim Takımı


Nevresim: 200 cm x 220 cm,

Lastikli Çarşaf: 200 cm x 200 cm,

Yastık kılıfı: 50 cm x 70 cm.

2 adet yastık kılıfı içermektedir.

Tek Kişilik Nevresim Takımı

Nevresim: 160 cm x 220 cm,

Düz Çarşaf: 160 cm x 200 cm,

Yastık kılıfı: 50 cm x 70 cm.

2 adet yastık kılıfı içermektedir.


Battal Boy Nevresim Takımı

Nevresim ebadı : 260cm x 220cm
Çarşaf ebadı : 280cm x 280cm
Arka yastık ebadı : 70cm x 70cm ( 2 adet )
Yatma yastığı ebadı : 50cm x 70 cm (2 adet )

Standart Boy Nevresim Takımı

Nevresim : 200x220 cm

Çarşaf : 220x240 cm

Yastık Kılıfı. : 50x70 (2 adet)

Bebek Nevresim Takımı

Nevresim (100 x 150 cm)

Çarşaf (100 x 150 cm)

Yastık Kılıfı (35 x 45 cm) - 2 ad

    Nevresim Takımlarında Kullanılan Kumaş Türleri

  • Pamuk Kumaşlar
  • Organik Pamuk Kumaşlar
  • İpek Kumaşlar
  • Polyester Kumaşlar

Pamuk Kumaşlar

%100 Pamuklu kumaş

  • Sıcak tutar
  • Yıkamaya uygun

Organik Pamuk Kumaşlar

%100 Doğal Lifli Organik Pamuk

  • Cildi tahriş etmez
  • Doğal
  • Sağlıklı uyku ortamı sağlar

İpek Kumaşlar

  • Parlak, Esnek, Hafiftir
  • Serin tutan kumaş türüdür

Bu ipek kumaşlarında çeşitleri vardır.Bunlar; İpek şifon, ipek saten, ipek organze, ipek kaşmir kumaş gibi.

Polyester Kumaşlar

  • Güçlüdür, çekme ve aşınmaya karşı dirençlidir.
  • Yıkanabilir, kuru temizlenebilir.
  • Çabuk kurur.
  • Kırışmaya karşı dirençlidir, ısı uygulandığında kıvrılma özelliği vardır.
  • Kimyasallara karşı dayanıklıdır.
  • Statik ve tüylenme problemi olabilir.

NEVRESİM TAKIMLARINA UYGUNAN BAZI TERBİYE İŞLEMLERİ

  • Baskı-Boya fabrikasına gelen dokuma ve örgü kumaşlar öncelikle Yakma-Haşıl sökme işleminden geçer.
  • Doklara sarılmış olan bez kasar makinesine aktarılır ve üzerindeki safsızlıklar uzaklaştırılarak ağartılır.
  • Eğer bezde reaktif boya-baskı yapılacaksa,merserize işlemine tabi tutulur ve silindir kurutma makinesinde bezin kurutulması sağlanarak doklara sarılır.
  • Böylelikle kumaş terbiye işlemlerine hazır hale getirilmiş olur.

BOYA İŞLEMLERİ

Ürünler tek renk olarak müşteriye sunulacaksa boyama yapılır.

BASKI İŞLEMLERİ

Ürün çok renkli olarak tasarlanmışsa baskı işlemi uygulanır.

KULLANILAN BOYARMADDELERİN ÖZELLİKLERİ

  • REAKTİF BOYARMADDELER

Reaktif boyarmaddeler lif ile kimyasal reaksiyona girerek , kovalent bağ özelliğine sahip tek boyarmadde sınıfıdır. Çok parlak renklere sahip reaktif boyar maddeler en çok mavi , kırmızı, oranj ve sarı renklerin eldesi için kullanılırlar.Özellikle pamuk baskısında yüksek ışık ve yaş haslıklarına sahip parlak renkler elde edilir

  • PİGMENT BOYARMADDELER

Binder denilen yapıştırıcılarla kumaşa yapıştırılırlar. Lifle herhengi bir bağ olusturmaz. Bu nedenle tüm liflerde kullanılabilirler. Aşınma dayanımları düşüktür.Maliyetleri oldukça düşük ve işlem basittir. Bu nedenle özellikle çarşaflarda sık kullanılmaktadır.

EN ÇOK KULLANILAN BASKI YÖNTEMLERİ

ROTASYON BASKI

Uzun metraj baskılarda en avantajlı baskı tekniğidir.
Bu yöntemde, basılacak kumaş geniş bir kauçuk bant üzerinde sürekli olarak dönen baskı silindirlerinin altından geçer. Makine parkı ve ilk yatırım maliyeti olarak pahalı baskı tekniğidir. Son yirmi beş yılda en fazla kullanılan baskı tekniği haline gelmiştir.

FİLM-DRUCK BASKI

kumaş ile temas halindeki ince ve sık dokunmuş bir tülün (gaze bezi) bloke edilmemiş alanlarından, baskı patının rakle yardımıyla uygulanan basınçla geçirilmesi suretiyle, kumaş üzerinde renkli bir desen oluşturulur.

DİGİTAL BASKI

Renkli mürekkep damlalarinin özel elektrik sinyalleriyle kumas üzerine aktarilmasi teknigine dayanan bir baskı çesididir.

Diğer yöntemlere göre çok daha hızlıdır.

Desen ve renk sınırlaması yoktur.

Şablon ya da kalıp maliyeti yoktur.

BEKLENEN ÖZELLİKLER

Nevresim takımlarından beklenen bazı haslık özellikleri bulunmaktadır:

  • Çekmezlik
  • Renk haslığı
  • Tuşe
  • Yanmazlık
  • Burusmazlık
  • Parlaklık


  • RENK HASLIĞI: Yıkama, ter, sürtme ve ütüye karşı renk haslık değerlerinin iyi olması istenir. Bu özellikler kullanılan boyarmadde ve aplikasyon yönteminin kullanılan liflere uygunluğuna göre değişir.
  • PARLAKLIK: Merserizasyon, yakma gibi işlemlerle parlaklık sağlanmaktadır. Kalandırlama işlemi ile de sağlanmaktadır.
  • ÇEKMEZLİK: Sanforlama işlemi ile sağlanır.
  • TUŞE: Nevresim takımlarının dokunulduğunda yumuşaklık hissi vermesi istenir. Bunun için de kumaşa yumuşatıcı apre uygulanır.
  • YANMAZLIK: Kumaşa aplike edilen kimyasallarla kumaş yüzeyindeki oksijen miktarını azaltarak yanma geciktirilir.
  • BURUŞMAZLIK: İsteğe bir özelliktir. İpliği oluşturan liflerin arası doldurularak sağlanır. Bu uygulamadan dolayı liflerin çekmezlik özelliği de iyileştirilmiş olmaktadır.

Nevresim takımı üretimi için kullanılan malzemeler

  • Kumaş
  • Dikiş ipliği
  • Düğme ya da fermuar

İlik-düğmeli Nevresim dikim aşamaları

  • Uzun kenarlar overlok ile dikilir.
  • Etiket kenarların birleştirilmesi sırasında takılır
  • Nevresimin ağzı en az 3 cm içe katlanır ve dikilir.
  • Nevresim kısa kenarlarından birinin ağzı her iki kenarından 30 cm düz dikişle kapatılır.
  • Daha sonra kalan açık kısma ilik-düğme takılır.

Fermuarlı nevresim dikim aşaması

  • Kesilen kumaşlara öncelikle fermuar uygulaması yapılmaktadır.
  • Tek parçanın üst kısmı fermuarın bir tarafıyla birleştirildikten sonra diğer parça fermuara overlokla birleştirilir.
  • Fermuarın kürsörü takıldıktan sonra 2 ucuna punteriz dikişi atılır.
  • Diğer kenarlar overlok ile birleştirilir. Etiket kenarların birleştirilmesi sırasında takılır.

Çarşaf dikim aşamaları

  • Çarşaf 4 kenarından en az 1 cm içe katlanır ve kumaş kenarı açıkta kalmayacak şekilde dikilir.

Yastık dikim aşamaları

  • Yastık kılıfının yan birleştirmesi overlok ile dikilir.
  • Yastık kılıfının ağız kısmının bir kenarı yaklaşık olarak 19 cm içe doğru katlanır ve yan yastık kılıfı yan birleştirme dikişine dahil edilir. İçerde kalan kenar ise kumaş kenarı açıkta kalmayacak şekilde kıvrılır ve dikilir.
  • Yastık kılıfı ağız kısmının diğer kenarı en az 2 cm içeri alınarak dikilir.

Nevresim takımı dikim sürecinde kullanılan makineler

  • Düz dikiş makinası:
  • Overlok makinası
  • Çarşaf dikim otomatı
  • Nevresim otomatı
  • Yastık overlok makinesi
  • Yastık katlama otomatı
  • Çarşaf katlama otomatı
  • Yastık çevirme otomatı
  • Nevresim çevirme otomatı
  • İlik açma otomatı
  • Düğme otomatı


  • Çarşaf dikim otomatı:Kumaş silidirler tarafından taşınarak bıçaklar tarafından 2 kenarından ayarlanan şekilde kesilir.Sonra kumaşın kesilen bu 2 yanına aparat çekilir.Bu aparat büyüklükleri isteğe göre değişir genelde bir kenarına 5-7.5-10’luk aparatlar kullanılırken diğer kenarına 1.5’luk aparat kullanılır.Son olarak istenilen ende kesilerek çıkar. Kesilen çarşaf parçası bant üzerinde hareketine devam ederken 2 yanda bulunan reçme makineleriyle çarşafa 1.5’luk aparat çekiliyor ve aynı zamanda alttan etiket beslemesiyle etiketi de monte ediliyor.
  • Nevresim otomatı : Kumaş ilk olarak istenilen ende kesilir ve kesim yapılan kısım ve karşı tarafına aparatlarla düz dikiş yapılır. Ağız kısmı 3’lük aparatla dikildikten sonra kalan 3 kenarına overlok çekileceği için manuel dikime gönderilir.
  • Yastık overlok makinesi: İşçi tarafından ortadan ikiye katlanarak overlok çekilecek kısımları yanlarda kalacak şekilde makineye yerleştirilen yastık 2 kenarından overlok ile dikilir.Aynı zamanda etiketi de bu makinada takılır.
  • Yastık katlama otomatı: İçinde bulunan demir plakaların içeri dışarı hareketiyle katlama yapar.
  • Çarşaf katlama otomatı:Yastık katlama otomatıyla aynı prensipte işler.
  • Yastık çevirme makinesi: İçerisindeki hava emişi sayesinde ağız kısmına yerleştirilen yastığı içine çekerek çevirme işlemini gerçekleştirir.
  • Nevresim çevirme otomatı: Yastık çevirme otomatıyla aynı presipte çalışır.
  • İlik açma otomatı; Düz ilik kullanılır ve düz dikiş yapmaktadır.Önce ilik açılıp sonra bıçağın düşme hareketini yaptığı düşmeli sistemli makinedir .
  • Düğme otomatı;Düğme, düğme ağzına yerleştirilerek ayağa basılıyor ve makinenin her devrinde 3 düğmenin dikimi gerçekleştirilir. Genellikle 2 delikli kumaş kaplı düğmeler kullanılıyor.Makine kafasının sağa sola hareketi ile düğme dikimi gerçekleşir.


KALİTE KONTROL AŞAMALARI

HAMMADDE VE YARDIMCI MALZEME TEMİNİ

KALİTE KONTROL

BOYA-BASKI

KALİTE KONTROL

NAKIŞ (var ise)

KALİTE KONTROL

DİKİM

KALİTE KONTROL

ÜTÜ

KALİTE KONTROL

PAKETLEME AMBALAJ

KALİTE KONTROL

ÖRNEK OLARAK MÜŞTERİ İSTEKLERİ ve TOLERANSLARI

Renk ve Desen:

Nevresim takımlarının rengi ve deseni için alım esas numunesindeki renk ve renk şablonu (rapor) geçerli olacaktır.

  • Rapor tekrar için ± %8 cm tolerans kabul edilecektir.
  • Satın alınacak nevresim takımının alım esas numunesi ile renk tonu farklılığı TS 423-2 EN 20105-A02 madde 2.5’e göre karşılaştırıldığında 4 seviyesinden aşağı olmayacaktır.

TS 423-2 EN 20105-A02 madde 2.5: Bu standart, renk haslığı deneylerine tabi tutulan tekstil ürünlerinde solmanın değerlendirilmesinde yararlanılan gri skalayı tarif etmekte ve kullanımını açıklamaktadır.

Nevresim takımında kullanılan dikiş ipliklerinin ve düğmelerin, alım esas numunesindeki karşılıkları ile renk tonu farklılığı TS 423-2 EN 20105-A02 madde 2.5’e göre karşılaştırıldığında 3-4 seviyesinden aşağı olmayacaktır.


Malzeme Özellikleri:

Malzeme Cinsi:Kumaş, %100 pamuk olacaktır.

Doku:Kumaşın dokusu, 1/1 bezayağı olacaktır.

Metrekare Ağırlığı:Kumaşın metrekare ağırlığı, en az 140 g/ m² olacaktır.

İplik Sıklıkları:

Atkı: En az 20 adet/cm olacaktır.

Çözgü: En az 25 adet/cm olacaktır.

Kopma Mukavemeti:TS EN ISO 13934-1’e göre yapılacaktır.

Atkı Yönünde: En az 380 N olacaktır.

Çözgü Yönünde: En az 380 N olacaktır.

TS EN ISO 13934-1 Tekstil- Kumaşların Gerilme Özellikleri- Bölüm 1:En Büyük Kuvvetin Ve En Büyük Kuvvet Altında Boyca Uzamanın Tayini- Şerit Metodu

Yırtılma Mukavemeti:TS EN ISO 13937-2’ye göre yapılacaktır.

Atkı Yönünde (çözgü yırtılması): En az 14 N olacaktır.

Çözgü Yönünde (atkı yırtılması): En az 14 N olacaktır.

TS EN ISO 13937-2 Tekstil- Kumaşların Yırtılma Özellikleri- Bölüm 2: Pantolon Biçimindeki Deney Numunelerinin Yırtılma Kuvvetinin Tayini (Tek Yırtma Metodu)

Ticari ve Ev Tipi Yıkamaya Karşı Renk Haslığı: TS EN ISO 105-C06’a göre yapılacaktır.

Akmada en az 4 olacaktır.

Solmada en az 4-5 olacaktır.

TS EN ISO 105-C06 Tekstil- Renk Haslığı Deneyleri- Bölüm C06: Evsel Yıkamaya ve Ticari Müesseselerde Yıkamaya Karşı Renk Haslığı

Tere Karşı Renk Haslığı: TS 398 prEN ISO 105-E04’e göre yapılacaktır.

Akmada en az 4 olacaktır.

Solmada en az 4-5 olacaktır.

TS 398 prEN ISO 105-E04 Tekstil-Renk Haslığı Deneyleri-Bölüm E04 Tere Karşı Renk Haslığı Tayini

Kuru ve Yaş Sürtünmeye Karşı Renk Haslığı: TS 717 EN ISO 105-X12’ye göre yapılacaktır.

Kuru Sürtünmeye Karşı Renk Hastalığı: En az 4-5 olacaktır.

Yaş Sürtünmeye Karşı Renk Hastalığı: En az 4 olacaktır.

TS 717 EN ISO 105-X12 Tekstil- Renk Haslığı Deneyleri Bölüm X12: Sürtünmeye Karşı Renk Haslığı Tayini

Ütülemeye Karşı Renk Haslığı: TS 472 EN ISO 105-X11’de belirtilen nemli ütüleme metodu uygulanarak yapılacaktır. Ütüleme sıcaklığı olarak 150 +/- 2 ºC uygulanacaktır.

Akmada en az 4 olacaktır.

Solmada en az 4-5 olacaktır.

TS 472 EN ISO 105-X11 Tekstil Renk Haslığı Deneyleri- Bölüm X11: Sıcak Pres İle Ütülemeye Karşı Renk Haslığı Tayini

Yıkamadan Sonra Boyut Değişikliği:TS 4073 EN ISO 3759’a göre yapılacaktır.

En Yönünde: En çok %5 olacaktır.

Boy Yönünde: En çok %5 olacaktır.

TS 4073 EN ISO 3759 Tekstil -Boyut Değişmesinin Tayini İçin Deneylerde Kullanılan Kumaş Parçaları ile Giysilerin Hazırlanması, İşaretlenmesi ve Ölçülmesi

Kumaşın pH değeri 4,0-7,5 olacaktır. TS 477 EN 1413’e göre yapılacaktır.

TS 477 EN 1413 Tekstil- Sulu Ekstraktın pH'sının Tayini

Aşınma Direnci: TS 11155’e göre 9 kPa basınca,aşındırıcı kumaş ile yapılacaktır. 10.000 devir sonunda atkı ve çözgü ipliklerinden hiçbirinde kopma meydana gelmeyecektir.

TS 11155 Tekstil-Kumaşlar-Aşınma Direnci Tayini-Dönerek Aşındırma Metodu

Boncuklanma Direnci:TS 10258’e göre 30 dakikalık işlem süresinde boncuklanma derecesini tayin etmek şeklinde yapılacaktır.

En az 4 olacaktır.

TS 10258 Tekstil-Kumaşlar-Boncuklanma Direnci ve Buna Bağlı Diğer Yüzey Değişmelerinin Tayini-Taklalı Serbest Düşme Metodu

Nevresim takımını tuşesi:Alınan numunelerin tuşesi duyusal olarak (elle) kontrol edilecektir.

Tuşe hissedilir derecede farklılık göstermeyecektir.

HATA KABUL SINIRLARI


NUMUNE MİKTARLARI


PAKETLEME ve AMBALAJ

  • Nevresim takımı (Nevresim, Yastık Kılıfı, Çarşaf), uygun boyutlarda mukavva karton üzerine yerleştirme yapılarak şeffaf torbaya konulacak ve torbanın ağız kısmı şeffaf bant ile kapatılmış olacaktır.
  • Bir nevresim takımının ambalajlanmış haldeki paketinin boyutları 30x40 cm ± 8 cm olacaktır.
  • Her bir nevresim takımı ambalaj paketinin içinde, uygun boyutlardaki bir karton üzerinde ve ambalaj paketi açılmadan görünebilecek ve okunabilecek şekilde aşağıdaki bilgiler firma tarafından belirtilmiş olacaktır.
  • Nevresim takımının her bir parçasının uygun bir yerinde, uygun büyüklükte bir etiket üzerine, aşağıda belirtilen ve firma tarafından hazırlanmış yıkama talimatı bulunacaktır.
  • Nevresim takımı paketleri, toplam ağırlığı 50 kg’ı geçmeyecek sayıda, uygun boyutlardaki bir mukavva kutunun içine konacaktır. Mukavva kutu, 50 kg’ı taşıyabilecek sağlamlıkta olacaktır.
öDEVİ HAZIRLAYAN:

Tuğba Yüksel (Ege Üniv. Tekstil Mühendsiliği)
Özge Akalan (Ege Üniv. Tekstil Mühendisliği)

5 Ocak 2010 Salı 1 yorum


ANTİBAKTERİYEL TEKSTİLLER


* Anti-Bakteriyel Tekstillerin Ortaya Çıkışı
* Neden Anti-Bakteriyel Tekstillere İhtiyaç Duyulmuştur?
* Bakterilerin Etkisi
* Kullanıldığı Alanlar
* Beklenen Özellikler
* Anti-Bakteriyel Lifler
* Kumaş Yapıları
* Uygulanan Bitim İşlemleri
* Türkiye’de Anti-Bakteriyel Ürün Üreten Firmalar


ANTİBAKTERİYEL BİTİM İŞLEMİNİN TARİHÇESİ

1. Mikroorganizmaların tekstil materyali üzerinde gelişerek üreyebildikleri uzun yıllardan beri bilinmektedir. Geçmişte tekstil ürünlerine antibakteriyel uygulamalar özellikle küflerin neden olduğu ekonomik kayıpları önlemek amacıyla yapılıyordu.
2. Bu uygulamaların geçmişi 17. yy’ da gemicilikte kullanılan tekstil ürünlerinin demir tuzları ile muamele edilmesine kadar uzanmaktadır.
3. II. Dünya Savaşı sırasında özellikle pasifik cephesinde ABD ordusunun çadırlarının ve bazı askeri tekstil ürünlerinin mikroorganizma faaliyetleri nedeniyle kullanılamayacak hale gelmesi tekstil ürünlerine antibakteriyel etkinlik kazandırma çalışmalarında büyük artışa neden olmuştur.
4. Tekstil ürünlerindeki ilk uygulamaların ürünü koruma amaçlı yapılmasından dolayı kullanılan antibakteriyel maddelerin insan sağlığı üzerine olan toksikolojik etkileri büyük ölçüde göz ardı edilmiştir.
5. Bambu ağacı Uzakdoğu’da yıllardır antibakteriyel ağaç olarak bilinmektedir. Bu özellik zamanla giysilere de taşınmıştır. Doğal elyaf olan bambunun yapısında “bambu-kün” isimli antibakteriyel özellik bulunmakta ve bambudan üretilen kumaşlar deride alerji yapmamaktadır. Ayrıca yosundan elde edilen ürünler de doğal antibakteriyel olarak bilinmektedir.
6. Giysilerde antibakteriyel terbiye gün geçtikçe önemini arttırmaktadır.Bunun nedeni mantarların oluşturduğu cilt alerjileri ile bakterilerin çıkardığı kötü kokuların yarattığı psikolojik sıkıntıdır.
7. Günümüzde medikal tekstillerin satış hacmi 7 milyar dolarları bulduğunu düşünürsek antibakteriyel apre son derece talep edilen bir işlem haline gelmiştir. Bu noktada Batı Avrupa toplam hacmin %25ini elinde bulundurmaktadır.



NEDEN ANTİBAKTERİYEL TEKSTİLLERE İHTİYAÇ DUYULMUŞTUR?

Tekstil ürünleri yapıları ve kullanıldıkları yerler açısından mikro organizmaların yaşaması ve çoğalması için uygun sıcaklık, nem ve besin maddesi sağlayan ortamlardır. Tekstil yapılarının aralarına yerleşen mikro organizmalar tekstil ürünün kendisine ve kullanıcıya zarar verebilmektedir. Antimikrobiyal özellik kazandırılan tekstil ürünleri mikro organizmaların neden olduğu olumsuzlukları azaltmaya ve ortadan kaldırmaya yardımcı olmaktadır. Bu ürün gurupları mikro organizmaların enfekte olmalarının önüne geçilmesi, enfeksiyonların kontrol altında tutulması, mikro organizmalardan kaynaklanan koku ve lekelenme ve renk değişiminin önüne geçilmesi ve kalite kaybının engellenmesi amacı ile kullanılmaktadır.

BAKTERİLERİN ETKİSİ

Bakteriyel Etki Sonucunda;

1. Tüketici Üzerinde Zararlı Etkiler

a. Enfeksiyon Riski

b. Koku Oluşumu

2. Tekstil Materyali Üzerinde Olumsuz Etkiler

a. Dayanıklılık Azalımı

b. Kalite Kaybı

c. Renk Değişimi

d. Leke Oluşumu

3. Üretim Proseslerinde Olumsuz Etkiler

a. Viskozitenin Düşmesi

b. Fermantasyon ve Küf Oluşumu

KULLANIM ALANLARI

1. KİŞİSEL TEKSTİL MATERYALLERİ (özellikle ciltle temas halinde olanlar):İç çamaşırları, Çorap, Havlu, Gömlek

2. SERBEST ZAMAN GİYSİLERİ: Sporcu Giysileri, Spor Ayakkabı Astarları

3. İÇ MEKAN TEKSTİLLERİ (EV TEKSTİLİ): Halı ve Yer Döşemeleri, Döşemelik Kumaşlar,

4. Nevresim Takımları, Uyku Setleri

5. TEKNİK TEKSTİLLER: Filtreler, Çantalar, Geotekstiller

6. TIBBİ (MEDİKAL) TEKSTİLLER: İmplante Edilebilen (yapay damar, yapay organlar...) ve

7. İmplante Edilemeyen Materyaller (Sargı Bezi, Bandaj, Yara Bezi, Hijyenik Pedler, Hasta

8. Bakım Ürünleri, Ameliyat Giysileri...)

9. ASKERİ ALANDA KULLANILAN TEKSTİLLER

10. ENDÜSTRİYEL TEKSTİLLER: Ürünün raf ömrünü uzatmak, son kullanım tarihine kadar özelliğini ve güvenilirliğini sürdürmesini sağlamak, Tekstil ve plastik endüstrisinde, doğrudan ürüne biyoaktif özellik kazandırmak için kullanılmaktadır.

11. GIDA VE KOZMETİK ENDÜSTRİSİNDE : Antibakteriyel Islak Mendiller,kozmetik yardımcı ürünleri, gıda korucuyu paketler

12. Özellikle KAPLAMA/LAMİNASYON TEKNOLOJİSİNDEKİ gelişme ile birçok ürüne antibakteriyel özellik kazandırılabilmektedir.



Antimikrobiyal tekstil ürün çeşitleri

Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.




ANTİBAKTERİYEL UYGULAMALARDAN BEKLENEN ÖZELLİKLER

1. Mikrobiyal çoğalma üzerine etkili olmalı
2. Üreticiler ve kullanıcılar üzerine toksik etkisi olmamalı
3. Uygulandığı tekstil ürününün arzu edilen özelliklerini değiştirmemeli
4. Kokusuz ve lekesiz olmalı
5. Hedef mikroorganizmalara karşı seçici olmalıdır.
6. Diğer bitim uygulamaları ile uyumlu olmalı
7. Uygulandığı üründen yayılabilir olmalı (bu özellik cilt ile temas eden ürünlerde önemlidir)



ANTİBAKTERİYEL LİFLER

Doğal lifler

1. Bambu lifleri
2. Aleo Vera lifleri
3. Pamuk
4. İpek

Sentetik lifler

1. Polyester
2. Poliamid
3. Polipropilen
4. Politetrafloroetilen
5. Karbon
6. Cam elyafı



ANTİBAKTERİYEL KUMAŞ YAPILARI

1. Dokuma
2. Örme
3. Non woven


ANTİ-BAKTERİYEL TEKSTİL YÜZEYLERİNİ OLUŞTURMA YÖNTEMLERİ

Anti-bakteriyel tekstil yapıları iki şekilde oluşturulmaktadır.

a-) Kendi doğal kimyalarında anti-bakteriyel özellik bulunan liflerden yapılan tekstil yüzeyleri

b-) Antibakteriyel bitim işlemleriyle oluşturulan tekstil yüzeyleri



Liflere Anti-bakteriyel Özellik Kazandırma Yöntemleri

a-) Anti-bakteriyel Ajanların Elyaf Bünyesine Yerleştirilmesi

Bu yöntem sentetik filamentlerde uygulanmaktadır. Lif çekimi esnasında ajanlar polimer içerisine yerleştirilir. Böylelikle lif aşınmalarında dahi anti-bakteriyel özellik tutumu devam etmektedir.

b-) Yüzey Uygulamaları



Bu teknik, tüm liflere uygulanabilmekte olup, lif aşınmalarında anti-bakteriyel özellik kısmen ya da bütünüyle yok olabilmektedir.

Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.

c-) Kimyasal Birleşme

Anti-bakteriyel özellik bakımından dayanıklılığı sağlamanın en iyi yolu

olmakla birlikte böyle bir yüzey meydana getirebilmek için farklı kristalin yapılarda ve formlarda bulunan doğal ya da sentetik tekstil yüzeylerinde uygun reaktif grupların bulunması gerekmektedir. Bu tekstil yüzeylerinde bulunan amorf boşlukların, katyon (Na+ ,K+ ,Ca+ ,Mg+ vb.) ve su molekülleri tarafından doldurulmuş olması gerekmektedir. Bu katyonlar anti-bakteriyel aktiviteye sahip olduğu bilinen Ag+ ,Cu+2, Zn+2 gibi metal katyonlarıyla kolaylıkla yer değiştirebilmektedir. Böylelikle anti-bakteriyel aktivite sağlayan metal iyonları lif bünyesine yerleştirilmektedir.


Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.

Anti-bakteriyel bitim işlemleri

Anti-bakteriyel bitim işlemlerinde tekstil ürününe çektirme, emdirme, vakumla aplikasyon, maksimum flotte aplikasyonu, aktarma, püskürtme, köpükle aplikasyon ve kaplama yöntemlerinden birinin yardımıyla anti-bakteriyel maddeler aktarılarak mikroorganizmaların etkinlikleri durdurulmaktadır. Özellikle anti-bakteriyel maddenin tekstil ürününe aktarılabilmesi için suda çözünür olması, bu işlemin yıkama dayanımını azaltmaktadır. Burada önemli olan nokta, bu kimyasalların yıkamaya olan dayanımlarıdır. Yapılan çalışmaların çoğu, bu işlemlerin yıkama dayanımlarını artırmaya yöneliktir.


ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİĞİN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR

* Tekstil materyallerinde uzun süreli ferahlık sağlar. Bakteriler nedeniyle oluşabilecek kötü koku oluşumuna engel olur.
* Tekstil materyallerinde bakteri kaynaklı lekelerin oluşması engellenmiş olur.
* Ürünün kullanımı boyunca etkilidir.
* Ek üretim prosesi getirmez.
* Uçucu organik bileşikler açığa çıkarmaz.
* Tuşede ve renkte değişime yol açmaz.
* Uygulanması son derece basittir, her türlü sisteme uygundur.
* Tek kullanımlık ürünlere göre avantajı kalıcı olmasıdır

TÜRKİYE’DEKİ İŞLETMELER

1. Doliche tekstil (Gaziantep)
2. Stemed tekstil (Ankara)
3. 3teks (Gaziantep)
4. Seta medikal (İzmir)

Ödevi Hazırlayan:
Tuğba Yüksel (Ege Üniv. Tekstil Mühendsiliği)
Özge Akalan (Ege Üniv. Tekstil Mühendisliği)




STANDART PAMUKLU KUMAŞLAR


Basma
Çeşitli basit ve karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara basma adı verilir. Bu amaçla, 20 numaradan (Ne) 36 numaraya kadar çeşitli iplikler kullanılmaktadır. Ayrıca, pamuk/polyester, pamuk/viskon karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlar da baskı yoluyla renklendirilebilirler. Ancak bu kumaşlar daha çok emprime olarak tanınırlar. Baskı, beyazlatılmış kumaşa baskı ruloları, yada baskı çerçeveleri yardımıyla, boyaların desene göre, üst üste uygulanmasıyla gerçekleştirilir. Son zamanlarda transfer baskı tekniği de geliştirilmiş olmakla birlikte, bu pahalı bir yöntemdir.

Blucin, Kot, Denim
Kot, Türkçede İngilizce'deki Denim kelimesinin karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı: "Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş, blucin" dir.[1].
Kot sözcüğünün Türkçeye yerleşmesinin asıl nedeni bu ismin Türkiye'de blucini (özgün dil, ing.: blue jeans) üreten ilk kişinin soyadından geliyor olmasıdır. Türkiye/deki ilk kot üretimini yapan, Muhteşem Kot, 1940 yılında Fransa'ya yaptığı bir gezide blucinle karşılaşır. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye'de üretmeye karar verir.
Türkiye'ye döndüğünde bu kumaşı üretmeyi başarır ve 1960 yılına gelindiğinde günde 200 adet üretimi yakalamıştır. Bu kumaş o dönemde özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok tutulur. 1960 yılında KOT adını markalaştırırlar.
Ancak 80'li yıllar yani Özal dönemine gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle kapılar açılır ve yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle o günlere kadar birinci sırada olan Kot marka blucin artık 2. sınıf olmuştur. Böylece satışları düşen firma 1992 yılında üretimi durdurur ve fabrikayı kiraya verir.[2]
*Blucin kelimesi İngilizce Bluejeans kelimesinin Türkçe'ye geçmiş halidir. Dilimize yerleşmiş olsa da kot kelimesine göre daha az kullanılmaktadır. İngilizcede ise bu tür pantolonlarda ilk dönemlerde yaygın kullanılan bir renk olan mavinin İngilizcesi blue ile kot malzemesinden üretilen pantolonlara verilen genel ad olan jeans kelimesinin birleştirilmesiyle oluşmuştur.


Branda Bezi Çadır bezi de denilen bu kalın pamuklu kumaş,tente, çadır, yelken ve kayış yapımında kullanılan sağlam ve ağır gramajlı bir kumaştır. Genellikle bezayağı örgüde, çok katlı kalın numara ipliklerden dokunur. Çözgüde genellikle 6 kat 14 - 20 Ne iplik kullanılır.

Çarşaflık
Bezayağı ve 2/2 dimi örgüde, çarşaf ve nevresim yapmak için dokunan kumaşlardır. 2/2 dimi örgülü çarşaflıklar daha kalın iplikler, örneğin 12 -14 Ne çözgü, 10-12 Ne atkı ipliği kullanılarak dokunurlar. Bez-ayağı çarşaflıklarda ise, 18 -24 Ne çözgü, 16 . 20 Ne atkı ipliği kullanılır. Bu tür çarşaflıklarda uygulanan çözgü sıklıkları cm�de 18 -30, atkı sıklıkları cm�de 18 - 24 arasında
Çarşaflıklar daha kalın, örneğin 8 Ne atkı ipliği kullanılarak, 2/2 dimi örgüde dokundukları gibi, bezayağı örgüde aynı kalınlıkta atkı ile dokunduktan sonra yüzeyi havlandırılarak, pazen görünümünde de dokunurlar.



Damask Jakarlı motiflerin 5�li atkı ve çözgü sateni ile geliştirildiği pamuklu beyaz kumaşlara verilen addır.


Diril
Çözgü hâkim dimi (2/1, 3/1, 4/1) veya 5�li saten örgülerde, dimi çizgilerinin çözgü bükümünün ters yönünde yer aldığı dik dimi görünüşlü kumaşlardır. Yazlık ve tropikal elbiselik olarak kullanılırlar.3/1 dimi örgülü haki dm tipik bir örnektir. Kullanılan iplik numaraları çeşitli olmakla birlikte oldukça kalındır.

Diyagonal
Kalın numara iplikten yapılmış 2/2 dimi örgülü bir pamuklu kumaş türüdür.

Etamin
Elek bezi olarak da bilinen bu kumaş ince ve seyrek dokuludur.

Gabardin
Genellikle 2/1 dimi örgüde dokunan, çözgünün baskın olduğu ve dik dimi etkisi gösteren bir pamuklu kumaştır. Pantolonluk ve trençkot olarak 40/2 - 48/2 Ne çözgü, 20/1 - 24/1 veya 40/2 - 48/2 Ne atkı ipliği kullanılarak elde edilir. Kaliteli bir gabardin kumaşta 75/2 Nm kamgarn çözgü, 60/2 veya 80/2 Ne pamuk atkı, cm�de 40 çözgü, 35 atkı sıklıklarda ve2/2 dimi örgüde dokunur. Pamuk atkı çile boyalı ipliktir ve kumaşa top boyama uygulanır. İnce bir kaliteli pamuklu gabardinde ise, atkı ve çözgüde 80/2 Ne iplik, cm�de 64 çözgü, 30 atkı sıklıklarında kullanılır. Kalın gabardinlerde30/2 iplikler de kullanılmaktadır.

Gaz Bezi
Etamin örgüsünde daha seyrek olarak dokunan bir kumaştır.

Gömleklik
Gömleklik, bezayağı örgüde dokunan çözgüsü iyi haşıllanmış ham beze verilen addır. Bu kumaşın standart teknik özellikleri şöyledir: En 90 cm, çözgü 32 Ne, cm�de 30 sıklıkta, atkı 40 Ne, cm�de 30 sıklıkta. Daha kaliteli bezayağı gömleklikler 36 Ne çözgü ve atkıdan cm�de 30 çözgü, 38 atkı sıklıklarında dokunur. Diğer yandan, daha kalın ipliklerden dokunan türler de vardır, örneğin 28/2 Ne atkı ve çözgüden cm�de 18 çözgü; 16 atkı sıklığında,165 gr./m2 ağırlıkta ekose gömleklikler de yapılmaktadır. Gömlekliklerin ince ipliklerden bezayağı örgüde dokunan türlerinin hemen hemen hepsi yanlış olarak poplin terimiyle belirtilmektedir. Diğer yandan, dimi ve sepet örgülerde dokunan gömleklikler, saten bölümler ya da ekstra iplikler kullanarak dokunan yollu desenli fantezi gömleklikler ve renkli ipliklerle dokunan çizgili ve ekose gömleklikler de bulunmaktadır.

İki Yüzlü Masa Örtüsü
İki yüzlü çift katlı bezayağı yapısında, motifli, kalın bir kumaştır.

Kaput Bezi
Amerikan bezi olarak da tanımlanan bu kumaş, bezayağı örgüde, karde iplikten dokunan ve kasar beyazlatma işlemi uygulanmayan bir kumaştır. Genellikle 12/1 - 16/1 Ne İngiliz Pamuklu Numarası iplikten cm�de 15-20 sıklıkta dokunur.

Krep
Pamuklu krep kumaşlar, yüksek bükümlü ipliklerden krep örgülerde dokunan hafif gramajlı kumaşlardır. Krep görünümü, bezayağı örgüyle, ters yönde yüksek büküm verilmiş atkı ve çözgü iplikleri kullanarak ve kumaşı yüksek oranda çektirerek elde edilir. Çekme sırasında iplikler büküm yönünde kıvrılarak düzensiz bir yüzey görünümü oluştururlar. Krep kumaşlar genellikle top boyanırlar, ancak baskı da yapılabilir.

Mermerşahi
Tülbende benzeyen, ancak daha sık dokunmuş, beyazlatılmış ve yumuşak tuşeli bir kumaştır. Genellikle 30/1 Ne iplikten 23-25 çözgü/cm, 16 -18 atkı/cm sıklıklarda ve yaklaşık 80 -85 gr./m� ağırlıkta dokunur.

Müslin
Bezayağı örgülü, yumuşak, ince ve seyrek dokunmuş bir pamuklu kumaştır. Bezayağı yapıya sıkıştırılmış bölümler yerleştirilerek yapılan yollu türleri ile ekstra iplikler kullanarak yapılan figürlü türleri de vardır.

Opal
Bezayağı örgüde, 30/1 40/1 Ne çözgü ve 24/140/1 Ne atkı kullanılarak dokunan bir pamuklu kumaş türüdür.

Organze
Müslin sınıfına giren ince, hafif gramajlı, seyrek dokunup diri bir apre verilmiş, yarı şeffaf bir pamuklu kumaştır.Elbiselik, işlemelik ve aksesuarlık olarak kullanılır. İyi kalite bir organzede80 Ne çözgü, 100 Ne atkı, cm�de 32 sıklıkta kullanılır.

Otoman
Otoman genellikle ince çözgü ve kalın atkı iplikleriyle çözgü pikesi örgüde dokunan beyaz kumaşlara verilen addır.

Pamuklu Elbiseler
Bu grup pamuklu kumaşlar, kamgarn kumaşların taklidi olarak dokunan ucuz kumaşlardır. Yazlık elbiselikler ve özellikle pantolonluk kumaş olarak düz ya da desenli dokunurlar. Daha çok bezayağı, dimi ve panama gibi örgüler uygulanır. Kullanılan ipliklerin iyi kalite pamuktan yapılması ve çözgünün düşük bükümlü iki katlı iplik olması gerekmektedir.



Pamuklu Jorjet
İpekli jorjet taklidi, çok yüksek bükümlü atkı ve çözgü ipliklerinden bezayağı örgüde dokunmuş, ince bir pamuklu kumaştır. İyi bir pamuklu jorjet 70/2 Ne iplikten cm�de 20 çözgü, 18 atkı sıklıkta dokunup %25 oranında çektirilir. Daha düşük kaliteli ucuz türleri de dokunmaktadır. Bu kumaşlara baskı da yapılabilir.



Patiska
Hasse adıyla da bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, iç çamaşırlarında ve işleme yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. Çok ince işlemelik patiskalarda 60-80 Ne atkı, cm�de 84-140sıklıkta, 56-66 Ne çözgü, cm�de 80-100 sıklıkta kullanılabilir. Günlük kulanım için dokunan patiskalarda ise, 20-30 Ne çözgü ve atkıdan cm�de 20-36sıklıklarda dokunan yapılar uygulanmaktadır.

Pazen
Hasse adıyla da bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, iç çamaşırlarında ve işleme yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. Çok ince işlemelik patiskalarda 60-80 Ne atkı, cm�de 84-140sıklıkta, 56-66 Ne çözgü, cm�de 80-100 sıklıkta kullanılabilir. Günlük kulanım için dokunan patiskalarda ise, 20-30 Ne çözgü ve atkıdan cm�de 20-36sıklıklarda dokunan yapılar uygulanmaktadır.

Pijamalik
Pijamalık, gömleklik kumaş özelliklerinde fakat yollu desenlerde dokunan kumaşlara verilen genel addır. Zeminde bezayağı örgü, yollu bölümlerde saten ya da dimi örgülerin bileşimi olarak düzenlenirler.

Poplin
İnce çözgü ve kalın atkı kullanarak bezayağı örgüde dokunan kumaşlara poplin denilmektedir. Eskiden ipek iplik kullanarak dokunan poplin kumaş, şimdi merserize edilmiş ince numara penye pamuk ipliğinden yapılmaktadır. Çözgüde genellikle 30/1 Ne, atkıda 20/1 - 30/1 Neiplik kullanılır. Daha ince poplinlerse, 60/2 - 80/2 Ne çözgü, 60/2 - 30/1 Neatkı kullanarak dokunurlar. Aşağıda tipik iki örnek verilmektedir.



Şantuk
İpekli şantuk taklidi, bezayağı örgüde, nopeliya da inceli kalınlı bölümleri olan düzgünsüz pamuk atkı ipliği kullanarak dokunan bir kumaştır.

Saten
Pamuklu saten, 5�li atkı sateni örgüde dokunan parlak ve yumuşak yüzeyli bir kumaştır. Çeşitli kalitelerde beyazlatılmış, merserize edilmiş, siyaha boyanmış ya da desen basılmış olarak üretilir. 20/1 -36/1 veya 30/2 - 48/2 Ne çözgü, 12/1 - 20/1 veya 30/2 Ne atkı ipliği kullanılabilir.

Tülbent
Seyrek dokunmuş hafif gramajlı ve yumuşak bir kumaştır. Örtü olarak kullanılabildiği gibi, ambalaj amacıyla ve haşılla sertleştirilmiş olarak, astarlık olarak da kullanılmaktadır. 30 - 36 Ne iplikten cm�de 8- 17 sıklıklarda dokunur.

Vual
İnce numara, gaze edilmiş, yüksek bükümlü penye iplikten seyrek olarak dokunmuş bir pamuklu kumaş tipidir. 50/2 Ne iplikten cm�de 14 sıklıklarda, ya da 100/2 Ne iplikten cm�de 22 sıklıklarda dokunur. Yollu, figürlü ve baskı desenli türleri vardır.


KAMGARN KUMAŞLAR


Alpaka
Atkısında alpaka, tiftik gibi parlak liflerden yapılmış kamgarn iplik kullanılan kumaşlara verilen genel addır. Atkı tek katlıdır. Çözgüde genellikle iki katlı kamgarn yün ipliği kullanılır. Aprede kumaşı yıpratmayan ve parlaklığı açığa çıkaran özel bir rutin uygulanır.

Astragan
Yüzeyinde kıvrımlı ve parlak bir hay tabakası oluşturulmuş bulunan mantoluk kumaşlardır. Kıvırcık yüzey, özel bir yöntemle hazırlanmış kamgarn ipliklerle iki biçimde sağlanır: a. Sık dokunmuş bir temel kumaş aprede çektirilirken üzerinde çekmeyen bir iplik kullanarak düzenlenen atlamaların kıvrım yapmasıyla, b. Atkı ilmeli bir kumaş yapısında atkıda kıvrımlı tiftik iplik kullanmakla.

Dubldra
Kendinden desenli çizgili ve ağır gramajlı kumaşlardır. İki katli bezayağı örgüde ve sıkıştırılmış bölümler düzenleyerek çizgilerin oluşturduğu yapılarda dokunurlar. Çok az görünecek ve tek renk etkisini bozmayacak biçimde etkileme iplikleri de kullanılabilir.

Filafil
2/2 dimi örgülü, 1A1K renk düzeni uygulanarak basamak efekti verilen bir elbiselik kumaş türüdür. Serj yapısında, düzgün ve havsız bir yüzey veren bir apre rutini uygulanarak elde edilir.


Flanel (Kamgarn)
2/2 dimi örgüde dokunup dinkleme ile yüzeyi havlandırılan, yumuşak tuşeli, düz ve desenli elbiselik kumaşlardır.




Fresko
Yüksek bükümlü ipliklerin, katlandıktan sonra, bezayağı örgüde ve düşük sıklıklarda dokunmasıyla elde edilen sert tutumlu, hafif gramajlı kumaşlardır. Kumaşa kırçıl ya da kumlu bir renk etkisi vermek için muline iplikler de kullanılabilir.

Gabardin (Kamgarn)
Çözgü hâkim dimi örgülerde dokunan pantolonluk ve pardösülük kumaşlardır. Dayanıklı ve esnekliği az bir kumaştır. Pardösülüklerde su geçirmezlik sağlamak için çözgü sıklığı artırılır. Ütülerken parlama yapmamasına dikkat etmek gerekir.

Kamgarn Saksoni
Kalın numara kamgarn ipliklerden çeşitli örgü ve desenlerde dokunan ştrayhgarn kumaş taklidi kamgarn kumaşlardır. Özel birapre rutini uygulanarak renk parlaklığının ve sert tutumun korunmasına dikkat edilir.

Kaşmir
Atkıda daha ince kamgarn yün ipliği kullanılarak 1/2 dimi örgüde dokunan atkı hâkim bir elbiselik kumaştır. Atkıda daha büyük bir sıklık uygulanır. Ucuz türlerinde çözgüde pamuk ipliği de kullanılabilir. Aprede, kumaş boydan uzatılıp enden çektirilerek atkı hâkimiyeti geliştirilir.

Krep (Kamgarn)
Çok yüksek S ve Z bükümlü kamgarn iplikleri birlikte ve genellikle 1:1 düzeninde, bezayağı ya da krep örgülerde, düşük sıklıklarda dokuduktan sonra hafif bir apre işlemi uygulanarak elde edilen kumaşlardır. Genellikle kadın elbiseliklerinde kullanılırlar.

Lastikotin
1/2 dimi veya 2/2 sepet dimisi örgülerinde ince kamgarn ipliklerden dokunan, ince, esnek ve dayanıklı bir elbiselik kumaştır. Smokinlik, eteklik ve döpiyeslik olarak da kullanılır. Ağır gramajlı askeri üniformalarda kullanılan bir türünde, 2Y1A düzeninde, yüzü panama dimisi(sepet dimi), arkası bezayağı örgüde bir iki katlı yapı uygulanır. İpliğinde ince merinos yapağısı kullanılır ve genellikle beyaz, siyah, koyu lacivert renklerde yapılır. Beyaz dokunduktan sonra top boyama yapılarak renklendirilir.

Panama
2/2 sepet örgüde değişik gramajlarda dokunan düz ve desenli kumaşlardır. Yazlık kumaş olarak gevşek dokuda, keten ya dayün/keten karışımı kamgarn ipliklerden dokunur. Kışlık elbiselik olarak %100yün ya da 45/55 yün/polyester karışımlı kamgarn iplikler de kullanılabilir. Aprede yumuşak bir tuşe verilir.
Şali
Uzun ve parlak yerli yapak harmanlarından bükülen kalın numara kamgarn ipliklerden, seyrek olarak bezayağı örgüde dokunarak elde edilen ve daha sonra boyanan bayraklık kumaşa verilen addır.24/2 veya 16/1 Nm atkı, 24/2 Nm çözgü ipliği, cm�de 10-11 sıklıklarda kullanılır. Kumaş 150-155 cm ende, 170 gr./m2 ağırlıkta dokunur.

Serj
Serj terimi 2/2 dimi örgüde dokunan yünlü kumaşlara verilen genel addır. En çok kullanılan türü, kamgarn iplikten üni renklerde dokunan pantolonluk kumaşlardır. %100 yün ya da %45 yün/%55 polyester karışımı 36/2 - 40/2 Nm kamgarn ipliklerden orta gramajda dokunan tipleri yaygındır. %100 yün vigurö iplikten yapılan düz renkli olanları yanında, elbiselik olarak kullanılan desenli türleri de yapılır.

Tartan
2/2 dimi örgüde, kamgarn ya da ştrayhgarn ipliklerden karmaşık ekose desenlerde, kırmızı, lacivert, yeşil ve sarı gibiparlak ve saf renklerin kullanıldığı kumaşlardır. Şal, eteklik ve örtü olarak kullanılırlar. Yumuşak bir apre uygulanır.

Tropikal (Yazlık Beyazağı) Kumaşlar
Bezayağı örgüde, ince numara yün, yün/tiftikya da yün/polyester karışımı kamgarn ipliklerden dokunan ince yazlık kumaşlardır. Genellikle 60/2 ya da 52/2 Nm iplikler kullanılır. Düzgün bi rkumaş yüzeyi elde etmek için, %100 yünlü kumaşlarda, iyi bir kesme işlemi yapılır. Yün/ polyester karışımı kumaşlarda ise, yakma (gaze) işlemi gereklidir ve tüylenmeyi önler.


STRAYHGARN KUMAŞLAR


Battaniyeler
Kalın, ağır dink işlemi görmüş ve ştrayhgarnyün ya da yün/sentetik karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlardır. Ştrayhgarn atkı ipliği az bükümlüdür. Çözgüde ştrayhgarn iplik yerine çift kat kamgarn iplik ya da pamuk ipliği kullanılabilir. Kumaş yapısı, bezayağı ve dimi örgülerin kullanıldığı tek katlı yapılar olabildiği gibi, atkı takviyeli ya da iki katlı yapılar da olabilir. Battaniyeler genellikle renkli dokunurlar. Şardonlama işlemiyle kumaş yüzeyinde kalın ve sık bir hav tabakası oluşturulur. Bu nedenle, takviyeli ve iki katlı yapılarda, atkı ipliğinden hav çıkarılacağı için, kalın numara atkı ipliği kullanılır ve örgüde uygun uzunlukta atkı atlamaları düzenlenir.
Battaniyelerin enleri ve gramajları değişikolabilir. Enler, genellikle, tek kişilik battaniyelerde 140-160 cm, iki kişilik battaniyelerde 2,00 - 2,30 m.�dir.Gramaj 400 gr./m2 ile 1000 gr./m2 arasında değişebilir. Yünlü Battaniye: 2/2 dimi örgüde, çözgü 4,5 Nm ştrayhgarn iplik, cm�de 10 sıklıkta, atkı 4,5 Nm ştrayhgarn iplik, cm�de 11 sıklıkta, en2,10 m.gramaj 420 gr./ m2, renkli ekose desenlerde.

Bleyzer (Blazer)
Ağır bir dinkleme ve hafif şardonlamayla yüzeyi havlandırılmış olan kaşe benzeri ştrayhgarn kumaşlardır, Aslında bu isin12/1 Nm ştrayhgarn iplikten cm�de 16 sıklıkta ve dimi örgüde dokunup üzerineyollu desen basılmış olan ve spor ceketlik veya kadın kepliği olarak kullanılanözel bir kumaşa verilen addır. Ancak bu terim, şimdi, kaşe tipi ağır gramajlıkumaşlar için kullanılmaktadır.
Çuha
Bezayağı örgüde, merinos yününden yapılmış ştrayhgarn ipliklerden dokunup, ağır bir dinklemeyle enden yaklaşık %33, boydan%25 oranında çektirilerek keçeleştirilmiş olan ve bu şekilde yüzeyinde bir hay tabakası oluşturulan yumuşak bir kumaştır. Genellikle 12/1 Nm ştrayhgarn iplikten, cm�de 12-13 çözgü, 15-16 atkı sıklığında dokunur. Yukarıda açıklanan apre işlemlerinden sonra yeşil renge boyanarak bilardo kumaşı olarak da kullanılır.

Flanel
İnce numara ştrayhgarn ipliklerle 2/2 dimi ya dabezayağı örgüde dokunup, dinkleme ve şardonlama işlemleriyle yüzeyi hafif havlandırılmış olan, yumuşak tuşeli kumaşlara flânel denmektedir. Yumuşak tuşesi nedeniyle bedene yakın giyilen giysilerde kullanılabilir.

Kaşe
2/2 dimi örgüde, ince numara ştrayhgarn iplikten dokunup ağır bir dinklemeyle bir ölçüde keçeleştirilmiş ve yüzeyi havlandırılmış, düz renk elbiselik ve döpiyeslik kumaşlardır. Daha kalın tipleri pardösülük olarak da kullanılabilirler.

Keçeler
İki ya da daha çok katlı ştrayhgarn yün ipliğinden dokunan bu kumaşlara ağır bir yıkama ve dinkleme işlemi uygulanarak tam bir keçeleşme sağlanır. Bu yapılırken kumaş enden ve boydan %50 oranında çektirilir. Böylece tüylü ve düzgün bir kumaş yüzeyi oluşurken, kumaşın iplik yapısı kumaş içinde kaybolur. Özellikle kâğıt üretiminde taşıyıcı bant olarak kullanılan bu keçelerin suyu çekme ve çekmezlik özellikleri, gerilimlere dayanaklıkları vardır. Örgü olarak genellikle 2/2 dimi uygulanır. Dokuma keçeler çeşitli endüstriyel amaçlarla kullanılırlar.

Melton
Genellikle bezayağı veya 2/2 kırık dimi örgüde, 6/1 - 10/1 Nm ştrayhgarn iplikten cm�de 14 - 22 sıklıkta dokunup, ağır bir dinkleme ile yapılan keçeleştirme işlemini izleyen şardonlama ve kesme işlemleriyle yüzeyinde düzgün bir hay tabakası oluşturulan, ağır gramajlı kumaşlardır. Paltoluk ve mantoluk olarak yapılırlar. Enden %35, boydan %25oranında bir toplam çekme söz konusudur.

Saksoni
'Saxony' ve merinos yapaklarından yapılan ştrayhgarn ipliklerden çeşitli örgü ve desenlerde dokunan, yumuşak ve açık dokulu kumaşlardır. Elbiselik ve paltoluk kumaş olarak kullanılırlar. Hafif ve orta gramajlar için 2/2 dimi örgü ile 12 Nm ve daha ince ştrayhgarn iplikler uygundur.

Şayak
2/2 dimi örgüde dokunan, atkısı kalın numara ştrayhgarn iplik, çözgüsü genellikle pamuk olan ucuz bir kumaş tipidir. Kumaş beyaz olarak dokunur. Pamuk ipliğini kapatacak ölçüde diklendikten sonra, top boyama yöntemiyle siyah, koyu kahverengi, lacivert gibi renklere boyanır. Daha kaliteli tiplerinde hem atkı, hem çözgüde ştrayhgarn yün ipliği kullanılabilir.

Şevyot
Şevyot (İng. cheviot), krosbred yapağından yapılan ştrayhgarn ipliklerden dokunan bir kumaş türüdür. Hafif bir dinkten sonra hafif şardonlama yapılır ve apre işlemleri sırasında kumaşın sert tutumu ve açık dokusu korunur. Kumaş parlak renk ve ilginç desenlerde elbiselik, ceketlik ve paltoluk olarak tasarlanır. 6 - 10 Nm iplikler. ile cm�de 10 -14sıklıklar uygulanır.

Tüvid (Tvid)
Kalın numara havlı ştrayhgarn iplikten dokunan kalın spor ceketlik kumaşlara verilen addır. Elde eğirilmiş ipliklerden dokunan özgün tipi 'Harris Tweed' olarak tanınır.

VİSKONDAN YAPILMIŞ KUMAŞLAR
Gömlelik (viskon)
%100 viskon, %50 viskon/ %50 polyester, ya da%67 viskon/ %33 pamuk lif bileşimli, pamuk tipi ipliklerden bezayağı örgüde dokunan gömleklik kumaşlar oldukça yaygındır. Bazılarında atkıda %100 viskon ipliği, çözgüde pamuk ipliği kullanılır.

Krep (Viskon)
Pamuk tipi %100 viskon ipliğinden ya da %50viskon/ %50 polyester kamgarn ipliklerden krep kumaşlar dokunmaktadır. Pamuk tipi viskon iplikten dokunan kreplere baskı yapılarak, bu kumaşlar elbiselik olarak kullanılmaktadırlar. Kamgarn ipliklerden dokunan krepler ise, eteklik ,döpiyeslik ve elbiselik olarak kullanılırlar.

Trençkotluk
Pamuk/viskon ya da polyester/viskon karışımı pamuk tipi ipliklerden, bezayağı ya da gabardin örgülerinde dokunan, su geçirgenliği az kumaşlardır. Polyester/viskon karışımlarında karışım oranı %67polyester/ %33 viskon, pamuk/viskon karışımlarında ise genellikle %50 viskon/%50 pamuktur.
Viskon Elbiselik
Bezayağı örgüde, pamuk tipi viskon ipliği içeren çeşitli yapılardaki kumaşlardır. Beyaz ya da boyalı ipliklerden dokunabilir, baskı yapılmış olabilir.


DİĞER KUMAŞLAR

AKRİLİK


Akrilik bileşikler
Akrilik bileşikler, sentez yoluyla elde edilen plastik, reçine ve yağların genel adı. Kullanılan akrilik, bileşiğin türüne ve prosesin şartlarına bağlı olarak, sert ve saydam, yumuşak ve esnek katılar veya yapışkan, koyu kıvamlı sıvı ürünler elde edilebilir. Kalıplanmış yapı malzemeleri, optik gereçler, mücevherat, yapıştırıcılar, kaplama malzemeleri ve dokuma elyafı gibi çeşitli bileşiklerin hammaddesi akrilik bileşiklerdir. Mesela orlon ve akrilan, akrilik ipliklerin, pleksiglas da cam benzeri akrilik maddelerin ticari adıdır.
Poliakrilik adıyla bilinen polimerler ailesinin temel üyeleri akrilik ve metakrilik asitlerdir. Bu asitlerin metil esterleri, peroksit katalizörler eşliğinde kolayca polimerleşir.

Akrilik bileşikler
CH2=CH COOH formülü ile gösterilen organik birasit olup propenoik asit de denir. Sanayide, asetilen ve karbon monoksitle suyun nikel katalizör eşliğinde tepkimesi veya akrilonitril bileşiklerinin hidrolizi ile elde edilir. Polimerlerin üretiminde başlangıç maddesidir.

Akrilik Boya
Akrilik reçinesinden elde edilen sentetik boyadır. Akrilik çabuk kuruyabilen ve boya maddelerine kolay karışabilen bir maddedir. Hem suluboyanın saydam parlaklığını, hem de yağlı boyanın kıvamını verir. Isı ve diğer bozucu etkilere karşı yağlıboyadan daha dayanıklıdır.

Atlas
Elbiselik kumaş olarak 8�li çözgü sateni örgüde dokunan parlak bir ipekli kumaştır.

Elastan
Çok fazla esnekliği olan bir sentetik dokuma türüdür.

Embroderi
Elle veya makinede işlenmiş renk desen ve nakış yapılmış bir dokuma türü.

Fular
2/2 dimi örgüde dokunup baskı ile desen verilen ince, yumuşak bir ipekli kumaş tipidir. Rayon ipliğinden de yapılabilir.

İpek Emprime
20 - 30 denye ipek ya da rayon ipliğinden bezayağı örgüde dokunup çerçeve baskı tekniğiyle renklendirilen pürüzlü yüzeyli kumaşlardır.

İpek Jorjet
Atkı ve çözgüde yüksek S ve Z bükümlü ipliklerden, 2S2Z düzeninde, bezayağı örgüde dokunan ipekli bir kumaştır. Kumaş yıkandıktan sonra top boyama yapılır. Diri tutumlu, pürüzlü yüzeyli bir kumaştır.

İpek Muslin
İpek iplikten bezayağı örgüde, seyrek olarak dokunan, yumuşak ve ince bir kumaş tipidir.

İpek Şantuk
Bezayağı örgüde, doğal renkte ve düzgünsüzlükler ya da nopeler taşıyan ipek ipliklerden dokunan pürüzlü yüzeyli kumaşlardır. 150 denye iplikten cm�de 30 çözgü ve 28 atkı sıklıklarında dokunur.

Jakarlı
Üzerine farklı bir renkte ve yumuşaklıkta işleme yapılmış dokuma.

Koton
Pamuk bitkisinden elde edilen doğal ipliklerle dokunmuş, yumuşak dokunuşlu ve cildin nefes almasını sağlayan bir kumaş türü.

Likra
Güçlü ve dayanıklı sentetik bir dokuma. Genellikle başka dokumalarla karıştırılır ki ürün hem esnek, hafif, hem de şeklini koruyabilir olsun.

Mikrofiber
İyi bir sentetik ipliktir. Gelişmiş yıkanabilirlik, nefes aldırabilirlik özelliği vardır.Yumuşak ve rahattır ve vücuda oturur.

Naylon
Çok güçlü ve esnek dokuma.

Opak
Yarı saydam ve transparan arası bir dokuma.


PAMUK (Gossypium hirsitum), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından ana vatanı Hindistan olan kültürü yapılan bir bitki türü. Türkiye�de M.Ö. 330 yılına dek geriye giden uzun bir tarihçesi olmasına karşın asıl gelişmesini II. yüzyılda Selçuklu Türkleri,14. Yüzyılda Osmanlı Türkleri zamanında olmuştur. Türkiye Cumhuriyetin ilanından sonra ise pamuk tarımına büyük önem verilmiştir.
Pamuk bitkisi kök, sap, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşmaktadır. Tür ve varyetesine göre 60-120 cm, ağaç halinde olanlar ise 5-6 m boylanabilir. Pamuk 30-100 cm derine, 50-80 cm yanlarına uzanan kazık köke sahiptir. Toprak yüzeyinin 8-10 cm altında ilk yan kökler meydana gelir Bunlar yatay olarak büyürler. Yan köklerin sayıları 3-4 tanedir. Her biri tekrar dallanarak etrafa yayılır. Epidermis hücrelerinin dışa doğru uzaması ile sayısız emici tüyler meydana gelir. Genel olarak kök toprakta dik olarak ya da bir süre sonra zigzag çizerek devam eder. Uygun koşullarda kök uzunluğu 1.5 m�ye kadar ulaşabilir.
Afrika�da, çok yıllık ağaç şeklinde olan pamuk çeşitleri de vardır. Pamuk gövdeleri dik, dallanmış ve çok tüylüdür. Yapraklar uzun saplı, parçalı ve tabanı kalp şeklindedir. Çiçekler saplı ve yaprakların koltuğunda tek tek bulunur. Dış çanak yaprakları üç parçalı, taç yaprakları ise beş serbest parçalıdır. Meyve, olgunlukta açılan veya kapalı kalan, 3-5 gözlü bir kapsüldür. Bu kapsüle koza da denir. Her gözde siyahımsı renkli, oval şekilli ve üzeri uzun, sık ve beyaz renkli tüylerle örtülü 5-10 tohum bulunur. Pamuk tohumu, etrafındaki bu tüy veya liflerle beraber `kütlü` adını alır.
Pamuk, alüvyonlu ve kuvvetli toprakları sever. Derin sürülmüş ve iyi gübrelenmiş topraklara ekilir. Ekim; sıcak bölgelerde şubat, soğuk bölgelerde mart-nisan aylarında yapılır. Ağustos ve eylülde hasat edilir. Pamuk için en büyük tehlike yağmurlardır. Yağmurlar, verimin ve kalitenin düşmesine sebep olur.

*Pamuk çeşitleri
Türkiye'de yetiştirilen pamukların tamamı orta lifli pamuklar olup birçok çeşidi kullanılmaktadır. Yaygın olanları; Stoneville453, Carolina Quin, Çukurova 1518, Sayar 314, Nazilli 84, Nazilli 87, Maraş/Erşan 92 ve Ege 7913 çeşididir. Yağmur sevmez.

Polyamid
Naylonun başka bir adıdır.

Polyester
Popüler bir iç giyim malzemesi. Dayanıklı, esnek ve çabuk kurur.

Rayon Krep
Çeşitli denyelerde rayon ipliklerden, atkıda daha kalın iplik kullanılarak ve atkı baskın olarak, bezayağı ya da atkı sateni örgülerde dokunan krep kumaşlardır. Bezayağı örgüde dokunan türlerine krep-dö-şin veya maroken adı verilir. Krep-dö-şin çok kez marokenden daha hafif gramajlıdır. Çözgüde genellikle normal bükümlü iplik kullanılır. Ancak, atkıda cm�de 20-25 sıklıkta S ve Z bükümlü iplikler 2Z2S düzeninde kullanılırlar.

Sari
Hindistanlı kadınlar tarafından eteklik olarak kullanılan iki kenarı bordürlü, renkli ipekli kumaşlardır. Turistik değeri önemlidir.

Saten (İpek Saten)
Asetat, floş ve ipek ipliğinden dokunan bu kumaşlara halk arasında, ipek saten denilmektedir. Çözgü takviyeli kumaş yapısında, yüzü ve arkası farklı renkte çift yüzlü satenler de dokunmaktadır. Asetat ve floş ipliğinden dokunan satenler 75-150 denye iplikten, 5�li ve 8�lisaten örgüde dokunurlar.

Şifon
Çok yumuşak ve ışık geçirgen, bezayağı örgüde, ince, tek katlı ve yüksek bükümlü ipek veya rayon ipliğinden dokunmuş kumaşlardır. 14-16 denye iplikten cm�de 40 sıklıkta dokunmaktadırlar.

Tafta
Bezayağı örgüde, sık dokunmuş bir ipekli kumaş türüdür. Elbiselik ve astarlık olarak kullanılır. Çok kez, çözgüye oranla daha kalın ve sık atkı kullanılarak, bir çözgü pikesi etkisi oluşturulur. Atkı ve çözgüde karşıt renkler kullanılarak ışık yönüne göre renk değiştiren janjanlı tipleri de yapılır. Asetat veya floş ipliği de aynı amaçla kullanılmaktadır.

Viskos
Selülozdan yapılmış iplik.


Ödevi Hazırlayan: Mustafa Mesut Acar / Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği






TEKSTİL SEKTÖRÜNDE STANDARTLAR



I- Yeşil nokta
Yeşil nokta, Alman Çevre Bakanlığı tarafından 1991 yılında uygulamaya konulmuştur. Temel amacı, tekrar kullanılabilecek ambalaj malzemelerinin toplanmasını temin etmektir (5).1993 yılında, Almanya'da yürürlüğe giren bir kanunla, ticari kuruluşlar ambalajlarını geri almak zorundadırlar. Yeşil Nokta, orijinal adı "Der Grüne Punkt", sadece Almanya pazarı için zorunluluktur ve Almanya'ya ambalajlı ürün satan her ihracatçı, malın ambalajını geri almak mecburiyetindedir. Eğer bunu sağlayamıyorlarsa, ambalajın geri toplanması için kurulan şirketlerle anlaşıp, Yeşil Nokta'yı almak zorundadır. Bu işlemlerin (ambalajların tasnif ve toplanması) finansmanı da Yeşil Nokta vasıtasıyla gerçekleşmektedir (6).
Yeşil Noktaya sahip olmak için şu hususlara uyulması şarttır;
• PVC atık kullanımı yerini PET alacaktır.
• Strofor kullanımı yerine karton parçalar ikame edilecektir.
• Tek malzemeli ambalajlardan (bileşik ambalajlar) kaçınılacaktır.
• Bileşik ambalajlarda malzemelerin, geriye atık kalmayacak şekilde, problemsiz ayrılması sağlanmalıdır.
• Tüm plastikler işaretlenmelidir
• Zehirli (toksik) baskı mürekkeplerinin (örneğin; gümüş, bronz ve altın renkleri için ağır metal bileşikleri) kullanılması yasaklanmıştır.
Almanya'ya ihracat yapan firmalar, ürünlerinin ambalajlarını geri almıyorlarsa, aşağıdaki firmalarla temas kurabilirler.
1- Interserdi AG Markenverband - Her türlü ambalaj malzemesi
2- Resy GmbH - Karton ve kağıt
3- Duals System Deutschland Grub - Her türlü ambalaj malzemesi
Yeşil Nokta uygulamasına Almanya dışında Fransa ve Belçika'da da başlanmıştır.
II- Araştırma
1998'in Ocak ayında tekstilin iplik ve dokuma grubunda, İstanbul'da faaliyet gösteren ihracatçı sanayicilerle, tesadüfi örnekleme ile bir çalışma yapılmıştır. Söz konusu çalışmaya katılan firmalar arasında yapılan değerlendirme sonucu uygun görülen 41 firmanın üretim ve ihracatlarında uyguladıkları standartlar, karşılaştıkları sorunlar, test laboratuarlarının durumu (yeterlilik ve kabulleri), performansları.. vs araştırılmıştır. Aynı araştırma, yine aynı firmalarla, Mart 2001'de tekrarlanmış, ancak bazı firmalarla temas kurulamamıştır. Ulaşılabilen 30 firma üzerinde yapılan yeni çalışmada, geçen 3 yıllık süre içerisindeki değişimler saptanmış, değişmeyen birçok görüş ve bilgilerin de eski bilgileri tekrar onayladığı anlaşılmıştır. Tüm bu bilgileri özetle sunuyoruz.
A- Faaliyet alanları değişikliği
Firmaların % 20'si ya ihracatı bırakmış veya devretmiş veya aynı isimle konfeksiyona dönmüş, ya da yan kuruluşlar kurarak plastik/kauçuk imalatına girmiş veya sadece boya, iplik, kumaş ithal edip onları satmaya başlamıştır.
B- İhracatın Yöneldiği Ülkeler
Firmalara 3 yıl önce ihracatı gerçekleştirdikleri ülkeler sorulduğunda; % 76'sının AB'ye, % 24'ünün diğer ülkelere ihracat yaptığı ifade edilmişti. Bugün ise firmaların % 80'i yine AB'ye (Almanya, İngiltere ve Fransa öncelikli), kalan % 20'si ise diğer ülkelere ihracat yapmaktadır. Diğer ülkeler arasındaki yeni ilavelerde ABD önemli bir yer tutmaktadır.
C- Standartlar
Üç yıl önce, üretimlerine yönelik bir uluslararası veya ulusal standart belgesi almamış firmalar sorunları olmadığını savunmakta ve "İthalatçı firmaların her istediklerini yapıyoruz veya onlar bizim adımıza testleri, işlemleri,.. vs yapıyorlar" demekteydiler. Bu durumun belirli bir süreç için geçerli olduğu, çünkü bütün eğilimlerin ve gelişmelerin belge alınmasını zorunlu hale getireceği ve yaptırımlar geleceği firmalara iletilmesine rağmen, firmalar "belgesiz de olunabiliyor" görüşündeydiler. Üç yıl önceki firmaların % 4,8'i "Eko Teks 100" belgesi almışken, bu gün bu soruya yanıt veren firmaların % 60'ı bu standardı almış bulunmaktadır.
AB'de halen geçerli olan diğer standartların durumu ise aşağıda belirtilmektedir.

1998 Ocak 2001 Mart
ISO 9001 % 14.6 ISO 9001 % 26.6
ISO 9002 % 2.4 ISO 9002 % 10.0
ISO 14000 % 2.4 ISO 14000 % 3.3



Yakın bir gelecekte tüm Uluslararası Kalite Standartlarının ISO 14000 Çevre Standartları içinde toplanması gerektiği hususunu, bütün firmalar onaylarken, geçen üç yıl içersinde, bu konuda pek fazla olumlu gelişme sağlanamamış, sadece iki firma ISO 14000 için hazırlık çalışmalarına devam ettiklerini ifade etmişlerdir.
D- Laboratuarlar
Tekstil sektörünün, özellikle iplik ve dokuma grubunda üretim ve ihracat yapan firmalardan, laboratuar testleri ve uygunluk değerlendirmeleri talep edilmektedir. Firmalar bu amaçla "yerli", "yabancı" veya "kendi laboratuar"larını kullanmaktadırlar. Bir firmanın sadece tek bir laboratuardan yararlanması sözkonusu değildir. Yerli laboratuarlar arasında kabul görende vardır, yetersiz olanda. Uluslararası kabul görenlerin sayısı çok azdır. Geçen 3 yıllık süre içinde laboratuar faaliyet alanları ve sayıları konusunda önemli bir değişiklik olmamıştır. Ancak bu süreçte 2 firma daha kendi laboratuarlarını tesis etmiş bulunmaktadır. Yerli laboratuarlar arasında en çok "İTÜ Laboratuarı", yabancı laboratuarlar arasında da "İngiliz INCHCAPE" laboratuarı tercih edilmektedir.
E- Etiketleme ve ambalaj
Firmaların üç sene önce % 71'i, bugün ise % 80'i çevre etiketleme sistemlerinden yararlanarak ekolojik etiketleme ve ambalajlama yaptıklarını ifade etmişlerdir. Ekolojik etiketleme yapan firmaların % 70'i "Yeşil Nokta"yı kullanmaktadır. Ayrıca firmaların, Yeşil Nokta'nın dışında uydukları sistem ve kurallar başlıklar halinde aşağıda belirtilmektedir.
• Üzerinde dönüşüm işareti olan hazır ambalaj almaktadırlar.
• Eko Teks 100'e uygun ambalajlama yapmaktadırlar.
• Dönüşümlü kağıt ve karton koli kullanmaktadırlar.
• Metalsiz etiketleme yapmaktadırlar.
• Barkotlar yurt dışından gelmektedir.
• Şeffaf bandrol kullanılmakta ve dönüşüm vergisi de ödenmektedir.
• İthalatçı firma herşeyini hazırlamaktadır.
• Dönüşümlü olması kaydıyla naylon da kullanılmaktadır.
• Siyah etiket kullanılmaktadır.
• Kanserojen maddeleri ihtiva etmediğini gösteren işaretler kullanılmaktadır.
• Anti-nikel fermuar kullanmakta ve nikel içermediğine dair de işaret kullanılmaktadır, vb.
F- Standardizasyon'un geliştirilebilmesi için firmaların görüşleri
Uluslararası Standardizasyon Sistemlerinin Türkiye'de yaygınlaştırılabilmesi konusunda firmaların önerileri istenmiştir. Konunun önemini kavrayıp kalite sistemi belgesini alan, almayı düşünen veya konuya değişik bakış açıları olan tüm firmaların görüşleri ve yorumları sadece araştırmamızda yer alan sektör için değil, tüm ihracat yapan sanayi sektörlerinin geleceği bakımından önem arzetmektedir.
1- Eğitim programları önerileri;
a) Genel eğitim
• Standardizasyon konusundaki seminerlere yoğunluk kazandırılmalı ve üretici bilinçlendirilmelidir (Özellikle; AB Normları, uluslararası standartların ne şekilde temin edileceği, güvenilir danışmanlık adresleri, vs.).
• İhracatçıya, düşünce, kültür farklılıkları olan ülkelere ihracatın nasıl yapılacağı en ince detayları ile anlatılmalıdır.
• Kalite standartlarının gerekliliği ve getirileri anlatılmalıdır.
b) Firma içi eğitim
• İhracatçı firmalar; toplam kalite yönetimi, verimlilik, iş disiplini, yeniliklerin takibi, vs. konularında elemanlarını eğitmelidir.
• Ayrıca, ihracatla ilgilenen bütün kurumlarda çalışanlar "hizmet içi" programlarla bilinçlendirilmelidir.
2- Güvenilirlik
• "Kendi akreditasyonunuzu nasıl kabul ettireceksiniz? "Güvenilirlik" en iyi imaj, sağlanırsa yaygınlaşabilir." denmektedir.
3- İşlemlerin kolaylaştırılması
• Bürokrasinin azaltılması gerekmektedir (Örneğin; bazı standart işlemleri için 4 ay sonrasına randevu veriliyor).
• ISO 9000'in dokümantasyon işleri çok fazla ve teferruatlı olup, azaltılması yoluna gidilmelidir.
4- Devlet desteği ve yaptırımlar
• Devlet akreditasyonu sübvanse etmelidir.
• KOBİ'lere yönelik devlet yardımlarının yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
• ISO'nun girmesi şartlar ne olursa olsun gerekli. Dış müşteriler bunu istiyor. Teşvik ve mecburiyet getirilmelidir.
5- Denetlemenin önemi
• Belgeli firmaların ciddi biçimde denetlenmesi zorunludur.
• İmalatçı-ihracatçıların tek bir kontrol sistemi ile ihracat yapmalarına olanak sağlanmalıdır.
• Denetim faaliyetleri güncelleştirilerek, uygulamaya konulmalıdır.
• Denetleme kurumları konusunda firmaların endişeleri devam ediyor. Oysa ithalatçı firmaların denetleme kurumlarının bizden çok daha mükemmel çalıştığı ifade ediliyor. Hatta ihracatçı firmaların üretim yerleri, ithalatçı firmaların müfettişlerince ani ve habersiz baskınlar şeklinde bile denetlenebiliyor. Her kademedeki personel sorgulanabiliyor, çevre koruyucu tüm tedbirlerin alınıp alınmadığı sıkı takip edilerek, tespit edilen eksiklikler giderilene kadar firmadan ürün alınmıyor.
G- Firmaların sorunları ve beklentileri
• Çalıştıkları boyahanenin ISO 9002 belgesi olmasına rağmen, kumaşta defo ve hataların hiç eksik olmadığını belirten firmalar "ya belge yanlış, ya sistem yanlış" demektedirler. Bir hususu da belirtmek gerekir ki, sadece hatalar bizde değil, AB ülkelerinde de ortaya çıkmaktadır. Nitekim, Fransa, İtalya ve Almanya`dan kumaş ithal etmekte olan bir firma standard belgesi onaylı olmasına rağmen 2500-3000 metre kadar kumaşın defolu çıktığını beyan etmiştir.
• Yerli, yabancı veya firma laboratuarlarının tarafsız kurumlarca denetlenmesi, firma içi kalite kontrol laboratuarlarının yaygınlaştırılabilmesi için yaptırımlar getirilmesi gerekliliği, yetkili ve uzman kadroların buralarda çalıştırılmasının şart koşulması dile getirilmiş ve sistemlerin güvenilirliği konusunda. endişelerin giderilmesinde TÜRKAK'a (Türkiye Akreditasyon Konseyi) önemli görevler düştüğü ve uluslararası güvenilirlik ve tarafsız denetleyicilik konularında odaklaşılması gerekliliği ifade edilmiştir.
• AB'ye yapılan ihracatta uygulanan kalite standartlarının diğer 3'üncü ülkelere de uygulanabilirliği konusu firmalarca büyük önem arzetmektedir. Standart ürün politikalarıyla maliyetten ve zamandan tasarruf edebildiklerini, özellikle zor bir ekonomik süreçten geçtiğimiz şu günlerde bu konunun daha da önem kazandığını belirtmişlerdir.
• "Patent haklarımızın arkasında sektörü koruyacak bir güç oluşturulmalıdır. Bu konuda büyük haksızlıklara uğramaktayız, bizim çaldığımız bile söylenebiliyor" denmektedir.
• Gümrüklerle ilgili sıkıntıları aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür.
Firmalar;
- Tek beyanname usulünde zorlandıklarını, 6 ayrı kuruma beyanname sureti verdiklerini, beyannamenin noter tastikli olması gerekmesinin ise ek maliyet getirdiğini,
- Gümrük muayene ve işlem süresinin erken bittiğini, gümrüklerde günlük çalışma saatlerinin arttırılması gerektiğini,
- Gümrüklerde farklı uygulamalar olduğunu, biran önce tüm işlemlerin standardize edilmesi gerektiğini,
belirtmişlerdir.
• Teşvik belgesi, diğer bir ifade ile Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) ile ithalat yapan bazı firmalar, sektörde bu belgeleri yanlış kullananlar yüzünden lider sektörün prestijine olumsuz görüş ve gölge düşürüldüğünü dile getirmektedirler.
• Özellikle ABD'ye yapılan ihracatta, yıl sonuna doğru yaşanan "kota" problemi güncelliğini korumaya devam etmektedir.
Kaynakça
Ergün, Özden (1996), Avrupa Birliği’nde Ekolojik Etiketler ve Ekolojik Tekstil Ürünleri, İGEME, 5-14-18-21-22, Tekstil Ürünleri.
Uluslararası Ekolojik Tekstil Tarama Konferansı (1996), Sonuç Bildirgeleri, (13-17 Mayıs), S.1.
Dedeoğlu, Ayla Özhan (1997), “Uluslararası Pazarlarda ISO 14000 Çevre Standartları”, Pazarlama Dünyası, Yıl=11, Sayı=65, (Eylül-Ekim), S.19.
Gümrük Birliği Sürecinde Hazır Giyimde Standartlar Kalite ve Çevre (1996), Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararı, Yönetmelik ve Tebliğler, İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri, İstanbul, S.9.
Önce Kalite Dergisi (1996), Kal-Der Yayını, Yıl=4, Sayı=18, İstanbul, S.47.
Dünya Ticaretindeki Gelişmeler (1996), İGEME, Araştırma ve Geliştirme Başkanlığı, (Kasım), S.170-171

4 Ocak 2010 Pazartesi 0 yorum

Hoşgeldiniz!

Merhabalar arkadaşlar.
Tüm tekstil mühendisleri öğrencilerinin ortak sorunu web üzerinde düzenli olarak güncellenen mesleki bir kaynak sitelerinin olmamasıdır. Bu siteyi kurarak bu probleme bir çözüm getirme amacındayız. Sitemiz bizler ve en önemlisi sizden gelen ödev, makale ve çalışmalar ile güncellenmekte ve kaynak sorunu giderilmektedir.
Eğer sizde ödevleriniz bu sitede kendi isminiz belirtilerek yer almasını istiyorsanız. Lütfen bize ulaşın. Ödevinizi adınızı ve bölümünüzün yazılı olduğu bir e postayı debreceni_mayor@mynet.com adresine gönderin, biz de ödevinizi birkaç gün içerisinde yayınlayalım. Katılım ve katkılarınızı bekliyoruz...